Zaman yönetiminin net olarak tanımlanmasının zor olduğu görülmektedir. Ancak literatür incelendiğinde zaman yönetiminin “Hedefe dönük aktiviteleri gerçekleştirirken zamanı etkili kullanmayı başarmayı amaçlayan davranışlardır.” şeklinde tanımlandığı görülmüştür (Claessens, Eerde, Rutte, ve Roe, 2005). Zamanın önemli olması kadar zaman yönetimi becerilerinin de çok önemli olduğu bilinmektedir (Trueman, ve Hartley, 1996). Zaman yönetimi kişinin kendini yönetmesiyle birlikte düşünülebilir. Günlük hayatta yaşadığımız olayların gerçekleşmesi üzerindeki rolümüzün derecesi zaman yönetimini ne kadar iyi yaptığımızla doğru orantılıdır (Güçlü, 2001). Sınırlı bir kaynak olan zamanı kimi insan daha etkili şekilde yönetirken kimileri zamanı etkili şekilde yönetmekte zorlanır. (Britton, ve Tesser, 1989). Britton ve Glynn (1991) entelektüel verimliliği arttırmak için zaman yönetimi pratikleri teorik modelini oluşturmuşlardır. Model birkaç zaman yönetimi bileşeninden oluşmaktadır. Bu bileşenler; hedefler ve alt hedeflerin seçimi, hedefleri önceliklendirmek, hedeflerden görevler ve alt görevler üretmek, görevleri önceliklendirmek, görevleri yapılacaklar listesinde listelemek, görevleri yürütmek şeklinde sıralanmıştır.
Zamanı doğru şekilde kullanmak bizler için önemli bir konudur ve zamanın doğru şekilde kullanımı dört aşamayla açıklanabilir. Bunlardan ilki yapılacak işlerin listesini oluşturmaktır yani bu aşamada yapılması gerekenler listelenerek yazılır. Böylece yapılacak işlerin hatırlanması kolaylaşır ancak bu şekildeki listede işler önem sırasına ve zaman sırasına konmamıştır. İkinci aşamada işler yapılacakları zamana göre sıralanır. Takvimleme sayesinde işlerin yapılacakları gün ve zaman belli olduğundan, kişi işi zamanında tamamlar. Üçüncü aşamada kişi işleri önceliklendirir, önce kısa vadede olanları sıralar ve uzun vadeli yapılacaklarla kısa vadeli yapılacaklar listeleri ayrı olarak oluşturulur. Son aşama ise odak zaman yerine yaşamı yönetmeyi becerebilmektir. İlişkiler ve etkili olmak ön plana alınır. Ayrıca kişinin zamanı etkili şekilde yönettiğinden söz edebilmek için bazı özelliklere sahip olması gerekmektedir. Bunlardan ilki tutarlılıktır. Kişinin yaşamındaki hedef, plan ve istekleri gibi yönlerden bir bütünlük ve uyum içinde olması gerekmektedir. Bunların yanında kısa ve uzun süreli amaçlarını da belirlemiş olmalı ve bunlar ulaşılabilir bir yerde olmalıdır. Bir diğer özellik dengedir, hayatının çeşitli yönlerinde bir dengenin söz konusu olmalı ve ihmal edilen bir alan olmamalıdır. Odaklaşmada ise kişinin yapacağı işlere ilişkin haftalık plana sahip olması gerektiği belirtilmektedir. İlişkiler boyutunda, kişinin ilişkilerini göz önüne alması ve etkili ilişkilere sahip olunması vurgulanmaktadır. Esneklik kriterinde kişinin yaptığı planın esiri olmamasına ve planla ilgili esnek olmasına dikkat çekilmiştir. Son olarak da yapılan planın taşınabilir olması ve kişinin istediği her an planına ulaşabilmesinin önemli olduğu görülmektedir. Bu kriterlerin karşılanması kişinin zamanı daha etkili şekilde yönetmesini ve kullanmasını sağlayacaktır (Cüceloğlu, 1999).
Kaynaklar:
Britton, B. K., & Glynn, S. M. (1989). Mental management and creativity: A cognitive model of time management for intellectual productivity. In J. A. Glover, R. R. Ronning, ve C. R. Reynolds (Eds.), Handbook of creativity, 429-440. New York: Plenum Press.
Britton, B.K. ve Tesser, A. (1991). Effects of time-management practices on college grades. Journal of Educational Psychology, 83, (3), 405-410.
Claessens, J.C.B., Eerde W., Rutte, C.G., ve Roe, R.A. (2005). A review of the time management literatüre. 255-276. Erişim adresi: www.emeraldinsight.com/0048 3486.htm
Cüceloğlu, D. (1999). İyi Düşün Doğru Karar Ver. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
Güçlü, N. (2001). Zaman yönetimi. Kuram ve Uygulamada Zaman Yönetimi Dergisi, 7, (1), 87-106
Trueman, M., ve Hartley, J. (1996). A comparison between the time-management skills and academic performance of mature and traditional-entry university students. Higher Education 32, 199-215.
Büşra TUNÇ
Psikolojik Danışman
