Günümüzde internetin neredeyse tüm hayatımızı etkisi altına alması ile birlikte gerçeklikten
sanala doğru bir yönelim gerçekleşmiştir. Oyunlar da bu sanal dünyaya geçişten büyük ölçüde
etkilenmiştir. Özellikle erken çocukluk yıllarında çocukların gelişimleri üzerinde büyük etkisi
olan oyunlar artık eskisi gibi efor sarf etmeden gerçekleşmektedir. Ne yazık ki henüz sokak
oyunlarıyla tanışmayan çocuklar, dijital oyunlar ile tanışmaktadır. Sadece oyunlar ile sınırlı
kalmayan bu dijital tanışma çocukları birçok yönden etkilemektedir. Peki bu durumda ne
yapılmalıdır?
Yapılan araştırmalar günümüzde ekran ile tanışma yaşının 18-24 aya kadar indiğini gözler
önünde sermektedir. Uzmanların önerisi çocukların iki yaşına kadar ekran ile tanışmaması ve
sonrasında günde on beş dakika ile başlayarak çocuğun yaşıyla orantılı olarak bu sürenin
kademeli şekilde arttırılması yönündedir. Çocukları sanal dünyada yalnızca oyunlar değil
sınırsız bir içerik de beklemektedir. Bu içerikleri ayrıştırabilecek bilişsel olgunluğa ulaşmamış
çocuklar birçok uygunsuz içeriğe de maruz kalmaktadır. Uygunsuz içeriklere maruz kalan
çocuklarda ilerleyen zamanlarda uyum sorunları gözlemlenmektedir. Uyum sorunlarının yanı
sıra beslenme ve uyku bozukları da yaşanabilmektedir bu yüzden ekran karşısında geçirilen
süre ve içerik kontrolü tamamıyla çocuklara bırakılmamalıdır. Belirli bir çerçeve içerisinde
gerekli düzenlemeler yapılarak çocuğa keşif alanı bırakılmalıdır. Düzenleme adı altında esnek
olmayan kurallar koymak da doğru değildir. Çocukları daha çok yalan söylemeye hatta sanal
ortamda yarattığı kendi dünyasına daha fazla yönelerek gerçek dünyadan kendini soyutlama
ihtimalini de yükselmektedir çünkü kendi sanal dünyasında tamamıyla söz hakkına o sahiptir.
Bu yüzden düzenlemeler karşılıklı fikir alışverişi ile çocuğa söz hakkı tanınarak
gerçekleştirilmelidir. Ön yargılardan uzak bir şekilde çocuklar dinlenmeli kendi dünyalarını
sizinle paylaşmalarına fırsatı verilmelidir. Unutulmamalıdır ki dijital dünyanın olumsuz
etkileri kadar olumlu etkileri ve olanakları vardır. Bu olanaklarından faydalanabilmek için
önemli olan çocuklarımıza doğru rehberlik yapabilmektir. Bunu başarabilmek de dijital
okuryazarlık ile mümkündür.
Dijital okuryazarlık en genel anlamıyla dijital dünyanın olanaklarını doğru yönetebilmek
uygunsuz içerikler ile faydalı içerikleri ayrıştırabilmek bunun yanı sıra kendi üretkenliğimizi
de ortaya koyabilmek demektir. Öncelikli hedefimiz teknolojiyi doğru analiz edebilmek ve
çocuğumuzun hangi olanaklardan yararlanabileceği konusunda bilgi sahibi olabilmektir. Bilgi
sahibi olabilmek için gözlem yapmak en önemli adım olacaktır. Çocuğumuzun ikinci bir dil
öğrenmeye ilgisi olduğunu veya yaratıcı çizimler yaptığını ancak onu gözlemleyerek fark
edebilir ve bu gözlemler doğrultusunda doğru dijital yaklaşımlar ile çocuklarımızın başarılar
elde etmelerine rehber olabiliriz. Yalnızca çocukların değil her gün hızlı bir değişim içerisinde
olduğumuz bilişim çağında ebeveynlerin de rehberliğe ihtiyacı vardır. Bizlere rehber olan
sosyal medyada ‘‘Dijital Baba’’ ismi ile tanınan Bilişimci ve Yazar Orhan Toker’den faydalı
birkaç dijital oyun önerisini sizlerle paylaşmak isteriz.
- TRT- Bil Bakalım
- Quiz Planet
- Kelime Kulesi
- Nerede Bul
- Tabux
- Hayvanlar Bilgi Yarışması
Bu örneklerde olduğu gibi faydalı içerikleri araştırarak ve dijital platformların ebeveyn
uygulamaları ile süre, içerik sınırlandırmaları gibi alternatiflerini kullanarak çocuklara uygun
dijital kullanım alanı sunabilirsiniz. Tüm bunların yanında unutmamamız gereken şudur ki,
çocuklar bu teknolojinin içerisine gözlerini açmışlardır. Onlara kısıtlayıcı, katı bir tutum
sergilemek hiçbir zaman çözüm olmayacaktır. İzin verici tutum da çocukları uygunsuz
içeriklerle baş başa bırakmak demektir. Demokratik bir tutum sergileyerek sağlıklı bir
iletişimle çocuklarımızın keşiflerine ortak olmak en doğru yol olacaktır. Gün geçtikçe
dijitalleşen bu dünyada araştırma yapmak, çağın yeniliklerini takip etmek bizlerin de
üretkenliğine elbette ki katkı sağlayacaktır ama her şeyden önemlisi çocuklarımızın hayatına
dokunabilmek olacaktır. Bu farkındalık ile çocukların yeteneklerini çağa uygun şekilde ortaya
çıkarabiliriz. Dijital çocuklara rehber olmak için lütfen geç kalmayınız!
KAYNAKÇA
https://orhantoker.com/blog/.
GÖRSELLERİN KAYNAKÇASI
https://www.iyihisset.com/sites/default/files/inline/images/dijital_cocuk_kavrami_5.jpg
https://www.iyihisset.com/sites/default/files/inline/images/dijital_cocuk_kavrami_2.jpg
Elif KESKİN
Okul Öncesi Öğretmeni
