Çevrenizde gördüğünüz renklerin aslında siz farkında olmadan düşencelerinizi ve duygularınızı etkilediğini biliyor muydunuz? Renklerin, tür, değer, doygunluklarına göre değişen sıcaklık, soğukluk, aktiflik, pasiflik, hafiflik, uyarıcılık, dinlendiricilik, sevinç ve üzüntü gibi pek çok psikolojik etkileri olduğu günümüzde de deneylerle kanıtlanmıştır. Çeşitli kültürler ve inanç sistemlerinde renklerin canlılar üzerindeki etkilerinden faydalanılmış, renklerle meditasyon teknikleri kullanılmış, bir enerji şekli olan renklerle bağlantı kurulmuştur (Özdemir, 2005).
Renk insanlar için kolaylıkla algılanan ve beğenisi kişiden kişiye değişen bir kavramdır. Kişiler sevdiği renge göre kullandığı objeleri veya yaşadığı mekanları renklendirir. Örneğin birine etkileyici ve güzel gelen bir renk bir başkası için katlanılmaz olabilir. Bu bağlamda da renklerin psikolojik olarak negatif ve pozitif etkileri ortaya çıkmaktadır. Peki hangi renk psikolojiyi nasıl etkiliyor?
Kırmızı; tepkisel, uyarıcı ve dirilik kazandırıcı, yönlendiren bir renktir. İçgüdüsel olarak kazanma duygusuna sahiptir. Kırmızı, siyah üzerinde, şiddet ve ateşi temsil etmektedir. Fark edilebilme özelliğini taşır. Parlaklığı nedeniyle kırmızı, tahrik edici ve uyarıcı özelliği sebebiyle erotizm ile bağdaştırılmakta ve pazarlama iletişimi faaliyetlerinde yoğun olarak kullanılmaktadır. Bu sebepledir ki kırmızı, özellikle dürtüye yönelik satın alımlara uygun düşmektedir. Kırmızının bu bilinçaltı çağrışımının görsel öğelerle desteklenmesi sonucunda, satın alma sürecinde etkisinin kaçınılmaz olacağını söylemek mümkündür. Enerji ve heyecan veren bir renk olduğu tespiti ile ülke bayraklarının birçoğuna kullanıldığı da gözlenmektedir. Kırmızının bu özelliklerini göz önünde bulundurduğumuzda birçok fastfood firmasının, mağazaların ve satış şirketlerinin amblem ve logosunda görmenin kaçınılmaz olduğunu söylemek gerekir. Gelenek ve kalıcı değerleri yansıtan mavi, geçmişi koruma eğiliminde olması; zarafet, hassasiyet, temizlik hissi vermesi; denizi simgelemesi ve en soğuk renk olması gibi etkileri taşır. Süt ve süt ürünleri de sağlıklı fakat şişmanlatıcı olmadıklarını anlatmak için mavi ve yeşili kullanmaktadırlar. Mavi renk, sınırsızlık, sonsuzluk, sessizlik, soğukluk, sakinlik, şeffaflık, barış ve güveni simgeler. Koyu mavi ise saygınlığı, güçlülüğü anlatmaktadır. Lacivert ise fiziksel açıdan saygınlığın tutuculuğun bir ifadesi olup, düzeni temsil eder. Toplumsal anlamda onur, zenginlik, düzen, klasik görüş ve statüyü anlatır. Bu nedenle sıklıkla mavinin tamamlayıcısı olarak kullanılmaktadır. Mavi renk, sıklıkla banka logolarında görülmektedir. Bankaların bu rengi kullanmaların sebebi, insanları rahatlatıp sakinleştirerek, huzurlu bir biçimde paralarını kullanmalarını sağlamaktır. Kırmızı ve mavi renklerin karışımından oluşan mor renk ise asaletin, lüksün ve zenginliğin sembolüdür. Mor, gizem, lüks, asalet, zenginlik, soyluluk ve özgürlük algılarını oluşturur. Bunlara ek olarak mor renk, hüzün, duygusallık, tutku, yalnızlık, düş kırıklığı, huzursuzluk ve erotizmi simgeler; nevrotik duyguların ortaya çıkmasına neden olur, hayale daldırır. Sarı, parlak olması nedeniyle sınırları genişleterek objeye daha geniş izlenimi vermektedir. Diğer renklerle kullanıldığında kontrast etkisi yaratabilen, temel duyguları doyuran, kolay tanınma ve onaylanma niteliklerine sahip, keyif veren bir renktir. Kırmızı ve sarının karışımından ortaya çıkan turuncu renk ise ailevi duygulara etki etmektedir. Genellikle arkadaşçıl ve neşeli hisettirir. Güven duygusu vermesinden dolayı bazı kamu kuruluşlarında tercih edilebilen bir renktir (Ceylan, 2016). Beyaz, bütün renkleri içinde barındırdığından birliğin ve saflığın sembolü olmuştur ayrıca açıklık ve şeffaflik idealini yansıtır. Beyazın zıttı olan siyah, iyi-kötü, gündüz-gece, yin-yang, yaşam-ölüm gibi var olan doğal ikilemlerin diğer rengidir. Siyah herkesin doğasında bulunan derin uyuşmazlığın sembolüdür. Bu renk, yas, pişmanlık, suçluluğu sembolize edebileceği gibi, derin dinlendirici sessizlik ve sonsuzluk ya da yapısal kuvveti sembolize eder (Özdemir, 2015).
Sonuç olarak hayatın her alanında yer alan, duygu ve düşünceleri uyandıran renkler sadece bir ışıl yanılsamasından ibaret değildir. İnsan psikolojisi ve onun getirisi olarak davranışları üzerinde etkileri vardır. Farkında olmadan yapılan bir eylemin ya da giyilen bir kıyafetin artık daha anlamlı olabilmesi için renk tercihi konusunda dikkatli olunması gerekebilir. Sevdiğiniz renkler, giydiğiniz kıyafetler ve hatta koltuğunuzun rengi… Aslında hepsi zihninizin ve duygularınız doğrultusunda yaptığınız tercihlerinizdir.
Kaynakça
Ceylan, İ . (2016). Amblem ve Logo Tasarımlarında Renklerin Dili. Art-e Sanat Dergisi , 8 (16) , 314-330 .
DOI: 10.21602/sgsfsd.27667.
Özdemi̇r, A . (2005). Tasarımda Renk Seçimini Etkileyen Kriterler. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , 14 (2) , 391-401 . https://dergipark.org.tr/tr/pub/cusosbil/issue/4372/59842 adresinden erişilmiştir.
Görsel Kaynakça
Renklerin Anlamları, Enerjileri, Özellikleri, Etkileri, Önemi Nelerdir 2020. Web Gündemi / Sosyal İçerik ve Haber Platformu. https://www.webgundemi.com/renklerin-anlamlari-2020/Savaşçı, D. (2019).
Renklerin Anlamları ve Psikolojik Etkileri. Markethinkers. https://markethinkers.com/blog/renklerin-psikolojik-anlamlari-ve-insanlara-etkileri/, adresinden erişilmiştir.
Ünzile Duman
Aday Psikolojik Danışman
ODTÜ Kuzey Kıbrıs Kampüsü
