Tiyatro Oyunu Künyesi
Yazan: Anton Çehov
Çeviren: Yılmaz Gruda
Yöneten: Gamze Karababa
Oyuncular: Celal Murat Usanmaz, Hasan Erten, Mehtap Maman
Oyunun Süresi – Perde Sayısı: Tek perde – 35 dakika
Yer: Başkent Tiyatroları
Sezon: 2020-2021
Oyun özeti:
Stepan Stepanovich Tschubukov‘un uzun süredir komşusu olan Ivan Vassiliyitch Lomov, Tschubukov‘un 25 yaşındaki kızı Natalia’ya evlenme teklif edecektir. Kızının evlenemeyeceğini düşünen baba bu duruma oldukça sevinmiştir. Süreci hızlandırıp, evliliği garantiye almak isteyen Stephan, kızını damat adayı ile yalnız bırakır. İşte asıl sorun buradadır; çünkü evlenme tekilifinde bulunmak sanıldığı kadar da kolay değildir. Stepan kızına Ivon’un evlenme teklif etmek üzere olduğunu söyler. Bunun üzerine Natalie babasına Ivon’u geri getirmesi için yalvarır. Ancak çift tartışmaya tutuşur. Ivon yere yığılır herkes onun öldüğünü sanır. Ancak birkaç dakika sonra gencin bilinci yerine gelir. Tschubukov, kızını ve Ivon’un teklifini bir öpücükle kabul etmesini sağlar. Gençler birbirini öper ancak bir başka tartışma patlak verir.
İnceleme bu kısımdan itibaren spoiler içermektedir.
Anton Çehov’un yıllar önce, dönemin Rusya’sındaki ilişkileri gözler önüne sermek için kaleme aldığı kısa metinli oyun, türünün dikkat çeken hicivlerinden biri olarak görülmektedir. Oyunun merkezinde evlenme teklifi ya da bir türlü yapılamayan evlilik teklifi yer alıyor gibi görünse de iletişim çatışmaları ile sınıf eleştirisi oyunun bizler açısından değerli görünen kısmı olarak dikkat çekmektedir. İletişim çatışmaları, günlük yaşamda karşılaştığımız ve kaynağını etkili dinlemenin bulunmamasından alan bir durumdur. İletişim çatışmasının olduğu yerde diyalog yerine monolog ön plana çıkar ve birbiriyle konuşuyor gibi görünen ancak aslında sadece kendi söylediğine odaklanan kişiler görünür. Oyunda da bunun çok bariz bir örneğini görmek mümkündür, evlilik teklifi yapmak amacıyla Natalia’nın evine giden Stepan, asıl konuyu dile getirmeden önce aralarındaki tartışmalar aslında o kadar basit nedenlerden kaynaklanmaktadır ki tartışmanın içindeki kişiler hariç herkes bu durumun farkında olmasına rağmen Natalia ve Stepan haklı çıkmış olmanın vereceği gururu ve hazzı deneyimlemek adına inatlaşmayı sürdürmektedirler. Nadia, Stepan’ın geliş amacını öğrenene kadar hararetli tartışmalar sürerken, Stepan’ın geliş amacını öğrendikten sonra ise hem onun hem de babasının tavrında değişiklik gözlenmektedir. Evliliğin ekonomik güvence, geleceğin teminat altına alınması ile ilişkilendirildiği bir dönemde, kız çocuğunun evlenmesi, bir yaşam görevinin yerine getirilmesi kadar babaya mutluluk verirken; o günün yaşantısı ile bugünün yaşantısı arasındaki farkın büyüklüğü ve toplumsal cinsiyet eşitliği ile kadının toplumdaki rolünün güçlenmesi, yaşamın içinde etkin olmasının getirdikleri daha iyi görülebilmektedir. Babasının verdiği tepkiler kadar Nadia’nın verdiği tepkiler de evliliğe yüklenen anlamın büyüklüğünü gözler önüne sermektedir. Kişinin kendi emeği, başarısı olmadan evleneceği kişinin toplumsal statüsü aracılığıyla toplumda yeni bir statü edinmesi hala günümüzde de görülebilen bir şey olsa da günümüzdeki evlilikler ve eş seçim süreçleri ile çağın Rusya’sı arasındaki farkın belirginliği ‘gelişme ve uygarlaşma’ adını verdiğimiz olguyu ortaya koymaktadır.
Oyuna İlişkin Kişisel İzlenimlerim
Günümüze göre oldukça basit bir anlatımı ve kurgusu olan, çerezlik film gibi, çerezlik tiyatro oyunu olarak yorumlanabilecek bir oyundu. Az çok tahmin edilen bakış açılarını bir belgeye dayandırılarak izlemek ve geçmişle günümüz arasında kıyaslamalar yapmak oyunla ilgili yapılabilecekle arasında yer almaktadır. Boş vaktiniz varsa ve yarım saatimi nasıl değerlendireyim diye düşünüyorsanız, iletişimin önemini vurgulayan bu oyunu izleyebilirsiniz.
Mücahit Akkaya
Psikolojik Danışman / Doktorant
