Psikolektif + dergisinin ilk sayısında Akademi Ödülleri ‘En İyi Film’ kategorisinde ödül alan Argo (2013) ve 12 Yıllık Esaret (2014) filmlerinin incelenmesi yapılmıştı. Bu yazıda ise 2015 yılında ‘‘En İyi Film’’ ödülü alan ‘Birdman’ filmi ile 2016 yılında yine aynı kategoride ödül alan ‘‘Spotlight’’ filmleri incelenecek.
Birdman
Yönetmen: Alejandro G. Iñárritu
Oyuncular: Michael Keaton, Naomi Watts, Edward Norton, Emma Stone
Tür: Komedi, Dram
Ülke : ABD
Filmde, bir döneme damgasını vuran ‘‘Birdman’’ adlı süper kahraman serisiyle ünlenen Riggan’ın Brodway’e (Amerika’da sanat çevresinin yaşadığı, ünlü yönetmenlerin, film eleştirmelerinin vd. kişilerin zaman geçirdiği semt) dönüş hikayesi anlatılmaktadır. Sahnelere bir tiyatro oyunu ile dönmeyi planlayan Riggan, oyunu kendisini yeniden göstermek için bir fırsat olarak görmektedir. Çevresindeki kişilerin ise durumu bu şekilde yorumladıklarını söylemek güçtür. Oyuna ciddiyetle hazırlanan Riggan’ı aksilikler yalnız bırakmayacaktır. Tiyatro oyununda oynayacak kişilerden birinin yaralanmasıyla yerini doldurmak için oyuncu arayışına girilmiştir. Oyuncu bulunacaktır bulunmasına, ancak her şey Riggan’ın beklediği gidecek midir? Bu sorunun cevabını filmi izleyerek bulabilirsiniz…
- Yazının bu kısmı spoiler da içermektedir
Riggan karakteri, şan ve şöhretinin had safhada olduğu günlere geri dönmek istemektedir. Filmdeki birçok sahnede Riggan’ın kurduğu düşleri görmekteyiz. Psikanalitik kuramın açıkladığı savunma mekanizmaları arasında yer alan ‘Düş Kurma’ savunma mekanizmasının örneklerini film boyunca sıkça görebiliriz. Film aynı zamanda ‘‘Hollywood film sektörüne’’ eleştiriler de içermektedir. Yapılan bu eleştiriler ‘kara mizah’ ögesini canlı tutmaktadır. Riggan karakteri üzerinden ilerleyen filmde, karakterimizin sahneleyeceği oyuna mutlak suretle bağlanması oyunu ‘geri dönüşünün’ yegane aracı olarak görmesi saplantılı-takıntılı kişilik bozukluğuna işaret etmektedir. Zira bu kişilik bozukluğunun özelliklerini taşıyan bireylerde sıklıkla görülebilen ‘mükemmeliyetçi’ davranışları Riggan aracılığıyla görmemiz de mümkündür. Filmde, yaralanan oyuncunun yerine dahil olan karakter olarak izlediğimiz Edward Norton’ın hayat verdiği Mike Shinner karakteri ile Riggan’ın yıldızı pek barışmamaktadır. Mike eğlenceyi ve özgür yaşamı benimseyen kişileri temsil etmektedir. Riggan’ın ise muhteşem bir oyunculuk performansı sergilemesi için kişilere ayıracak pek vakti yoktur. Filmde Riggan’ın eşiyle olan diyalogları ile kızıyla bir türlü kuramadığı duygu bağı ile ilgili sahnelerde ‘ünlü oyuncu’ların aile yaşantılarına dair göndermeler görmek mümkündür. Film aslında bu gibi birçok sahnede göndermeler yapmaktadır. Hollywood’da boy gösterme hayaliyle yanıp tutuşan izleyici kitlesine bu isteklerini sorgulatma amacını taşımaktadır. Film’in seyirciyi sorgulatmaya ittiği sahneleri, kişinin başkasının taşıdığı ‘olumlu’ özelliklere odaklanıp yaşantının arka planın yer alabilen ‘olumsuz’ yaşantıları yok saydığı gerçeğini de gözler önüne sermektedir. Riggan’ın mükemmeliyetçi eğilimleri ile gerçeklikle ayırt edemediği hayalleri son sahnede mücadele vereceklerdir. Mücadelenin elbette bir kazananı olacaktır (izleyip görebilirsiniz). Farklı bir film izlemek istiyorsanız Birdman iyi bir seçim olabilir.
Spotlight
Yönetmen : Tom McCarthy
Oyuncular : Mark Ruffalo, Rachel McAdams, Michael Keaton, Liev Schreiber
Tür: Dram
Ülke : ABD
Film çok önemli bir konuyu cinsel istismarı ele alıyor. Filmde, Boston’daki ünlü Katolik Klisesi’nin mensubu üst düzey yetkililerin bulaştığı cinsel istismar vakalarını aydınlatmaya çalışan Boston Globe gazetesinin Spotlight ekibinin süreçte yaşadıkları güçlükler, istismar vakalarının çarpıcı gerçekliğiyle yüzleşmeleri anlatılıyor.
- Yazının bu kısmı spoiler da içermektedir.
Film, tek tek karakterler üzerinden gitmek yerine olgu üzerinden ilerlemeyi zorunlu kılmaktadır. Zira filmin konusu olan cinsel istismar ve bu konuyla gündeme gelen saygınlığa sahip klise olay örgüsünü dikkat çekici hale getirmektedir. Din görevlilerinin çocuklara cinsel istismarda bulunduklarına dair ortaya çıkan ilk iddialar ‘kliseyi karalama’ kampanyaları olarak ele alınsa da yapılan görüşmeler, istismara uğrayan çocukların yakınları ile kurulan iletişimler acı gerçeğin yaşanmış olabileceği ihtimalini güçlendirmektedir. Spotlight ekibinin konuyu özenli bir şekilde alıp cesur davranmaları, habercilik yapmakla canlarını tehlikeye sokmak arasında tercih yapmak zorunda kalmaları ve nihayetinde ‘haberciliği’ tercih etmeleri medyanın o dönemdeki gücünü göstermektedir. Cinsel istismara uğrayan kişilerin hayatlarının nasıl etkilendiğini gösteren sahneler, bu acı travmanın etkilerinin yıllar geçse de sürebildiğini göstermektedir. Ayrıca istismar vakalarında sıklıkla karşılaşılabilen istismar mağduru kişinin kendisine yönelik suçlayıcı ifadelerde bulunması örneğini filmdeki görüşme sahneleri aracılığıyla görmek mümkündür. Film hem önemli bir konuyu gündeme geçirmesi açısından hem de haberciliğin doğru kullanıldığı zaman ne kadar faydalı olabileceği (konuya dikkat çekilmiş, kliselere yönelik yasal düzenlemeler gündeme gelmiş) olgusunu gözler önüne sermektedir. Spotlight, PDR, Psikoloji ve Sosyal hizmet gibi yardım mesleklerinde çalışan bireyler ile bu konu hakkında bilinçlenmesi gereken toplumu oluşturan tüm bireylerin izlemesi gereken bir film.
Mücahit AKKAYA
Psikolojik Danışman
