Kölelik, insanlık tarihinin başlangıcına kadar uzanan bir kavramdır. Tüm toplumlarda varlığını çeşitli şekillerde gösterebilmiştir. Geçmişten günümüze gerek yasal düzenlemeler gerekse teolojik yaklaşımlarla yasaklanmış olup aslında hiçbir zaman engel olunamayan kölelik dünya çapında 46 milyonu aşkın durumdadır. Küresel Kölelik Endeksi’nin yazarlarından Kevin Bales, Reddit’te katıldığı soru-cevap etkinliğinde “Kölelik hiçbir zaman bitmedi, ne ABD’de ne de dünyanın geri kalanında” şeklinde verdiği cevapla söz konusu olan konuyu kanıtlar niteliktedir…! (Sönmez, 2017).
Zamanla bitmesi beklenen kölelik kavramı, zaman içerisinde genişleyerek insan ticareti, zorlama, şiddet, hile veya istismar ile çeşitli kavramlarını da beraberinde getirmiştir. İnsanlar alıkonularak istenilenin yapılmaya zorlanıldığı kölelik, zaman içerisinde yerini modern köleliğe bırakmıştır.
Farklı alanlara taşınan kölelik; madencilik, tarım, ekonomi, ırka dayalı ayrımcılık vb. alanlarla da yaygın hale getirilmiştir. Tayland’da balıkçılık sektörü, Kuzey Kore’de kömür madenciliği, Fildişi Sahili’nde kakao üretimi, Brezilya’da sığır otlakları…(Utanç! Dünyada 40 milyon, 2018).
Kölelik, geleneksel olarak, kalıcı, şiddete dayalı hâkimiyet sonucu ortaya çıkan ve genellikle toplum tarafından dışlanmış bireylerin karşı karşıya kaldıkları bir süreç olarak tanımlanmaktadır (Güler,t.y). İnsan ticareti ve insanları zorla çalıştırma kavramlarıyla da eş değer anlamda da kullanılabilmektedir.
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından incelenen kavram olan kölelik aynı zamanda şu maddeleri de içerisinde barındırmaktadır:
- Bireyin özgür iradesi dışında çalıştırılması,
- İşverenler tarafından şiddet, tehdit veya sürekli borçlandırılarak çalıştırılması,
- Bireyi kimlik veya pasaportlarının yetkililere bildirilmesi hususunda tehdit yoluyla bireyi elde tutmaya çalışılması (Güler, t.y).
Modern kölelik ile geleneksel köleliğin arasındaki farkı özetlemek gerekirse; geleneksel kölelikte etnik farklılıklar önem taşırken modern kölelikte bu farklılık önemini kaybetmektedir. Geleneksek kölelikte kurulan ilişki daha uzun bir süreyi kapsarken modern kölelikte bu süre daha kısa olabilmektedir. Geleneksel kölelikte yasal mülkiyet esas tutulurken modern kölelikte bundan kaçınılmaktadır, gibi farklılıklar yer alabilmektedir (Güler, t.y).
ILO Küresel Kölelik Endeksi 2018 raporuna göre, dünya genelinde 40 milyondan fazla “modern köle” bulunduğunu belirtmiştir. Hazırlanan bu rapora göre, yüzde 71’ini kadınlar ve kız çocukları oluştururken yüzde 29’unu erkekler oluşturmaktadır (Utanç! Dünyada 40 milyon, 2018).
Modern köleliğin fazla olduğu ülkeler ise genel olarak şöyle;
Asya Pasifik
Avustralya, Çin, Endonezya, Japonya, Moğolistan, Tayvan gibi ülkeleri barındıran Asya Pasifik bölgesi, dünya genelinde 21 milyon insanı zor kullandırarak çalıştırdığı, modern köleliğin en yaygın ülkeleri arasında ilk sırayı yer aldığı saptanmıştır. En yoksul ülkelere sahip bu bölgede insanların zorla çalıştırılıp zorla evlendirilmesi insanları savunmasız hale getirmektedir.
Afrika
9 milyon 240 bin modern köle bulunan bölgede insanlar zorla çalıştırılarak mağdur edilmektedir. Kıtada bulunan çoğu insana ise cinsel olarak da eziyet çektirilmektedir. Afrikalı kölelerin ellerinden, ayaklarından, boyunlarından hatta konuşmamaları istenildiğinde ağızlarından dahil olmakla beraber zincire vurulduğu görülmüştür.
Afrika’da modern kölelik en yaygın Eritre, Burundi ve Orta Afrika Cumhuriyeti’nde varlık gösteriyor…(Utanç! Dünyada 40 milyon, 2018).
Amerika
Özgür Yürü Vakfı, Küresel Kölelik Endeksi Raporu’na göre Amerika Birleşik Devletleri’nde, 403 bin modern köle bulmaktadır. Bu Amerika’da her 800 kişiden birinin modern köle olarak yaşadığı anlamına gelmektedir (Küresel Kölelik Endeksi, 2018). Modern kölelik; insan kaçakçılığı, zorla çalıştırılma, borç esareti gibi tanımları içeriğinde barındırmaktadır. Kuzey ve Güney Amerika’da yaklaşık 2 milyon modern köle bulunduğu tahminler arasında yer almaktadır (Utanç! Dünyada 40 milyon, 2018).
Avrupa Ve Orta Asya
Belarus, Türkmenistan ve Makedonya modern köleliğin yüksek oranda görüldüğü ülkeler arasında yer almaktadır. Çocuk işçiliği, zorla evlilik, zorla çalıştırılarak alıkonan insanlar Avrupa ve Orta Asya’da 3,5 milyon civarındadır. Aynı zamanda dünya genelinde insanların yüzde 14’ü cinsel yönden de sömürülmektedir.
Arap Ülkeleri
Suudi Arabistan, Yemen, Umman, Birleşik Arap Emirlikleri, Katar, Kuveyt ve Irak gibi ülkeleri barındıran Arap Yarımadası’nda, dünyadaki modern kölelerin 529 bin ile yüzde 1’i bulunmaktadır. Diğer ülkelerde görülen zorla çalıştırılan işçiler, zorla yapılan evlilikler, çocuk işçiler yine Arap ülkelerinde de görülebilmektedir.
Kölelik, gerek uluslararası düzenlemelerle gerekse ulusal kanunlarla kurumsal düzeyde yasaklanmıştır. Kölelik modern biçimlerle yaygın hale getirilmesi yönetim gücünün zayıflığı ve yönetimlerin tercihidir. Modern köleliğin yaygın bir hal alması, resmi düzenleyici kurumlar tarafından yasaklanmasına rağmen gayri resmi kurallar tarafından desteklenen bir durumdur.
Hangi isimle adlandırılırsa adlandırılsın “kölelik” bir insanlık suçudur. İnsanların özgürlüklerini ihlal etmesi anlamına gelmekle beraber temel hak ve güvencenin ortadan kaldırılmasına neden olmaktadır. Günümüzde az gelişmiş veya gelişmekte olan ülkeler bir yana gelişmiş ülkelerde dahi modern köleliğin izlerine rastlamak mümkündür.
Birleşmiş Milletler (BM), 2 Aralık 1949’da insan ticareti, cinsel istismar, çocuk işçi çalıştırma ve zorla evlendirme gibi eziyet niteliği taşıyan etkenleri ortadan kaldırmayı amaçlayan yasa tasarısını kabul etmiş bulunmaktadır. Dünyada 2 Aralık “Köleliğin Kaldırılması Günü” olarak kutlanılmaktadır.
Arzu UYAR
Psikolojik Danışman
KAYNAKÇA
- Güler, M.A (t.y). Modern Kölelik ve Modern Köleliğin Görünümleri. Erişim adresi: http://www.sekeris.org.tr/dergi/multimedia/dergi/27_modern_kolelik_ve_modern_koleligin_gorunumleri.pdf
- Küresel Kölelik Endeksi yayınlandı! Dünyada 40 milyon ‘modern köle’ var. (2018, 20 Temmuz). Erişim adresi: https://www.haberturk.com/tv/dunya-hali/video/kuresel-kolelik-endeksi-yayinlandi-dunyada-40-milyon-modern-kole-var/516211
- Utanç! Dünyada 40 milyon ‘modern köle’ var! (2018, 01 Aralık). Erişim adresi: https://www.haberturk.com/utanc-dunyada-40-milyon-modern-kole-var-2243836
GÖRSEL KAYNAKÇA
- https://www.dunyahalleri.com/dunyada-hala-46-milyon-kole-var/
- http://www.modernslaverypartnership.org.uk/
- https://scroll.in/article/809570/modern-slavery-in-india-5616-enslaved-every-day-over-the-last-few-years
- https://cyprus-mail.com/2015/04/27/modern-day-slavery-too-often-goes-unpunished-in-india-says-report/
- https://www.dw.com/tr/bm-insan-ticareti-ma%C4%9Fdurlar%C4%B1-cinsel-istismara-da-maruz-kal%C4%B1yor/a-46971906
- http://www.basin-is.org.tr/cocuk-isciligi-tirmanista,2,2,443#.XKnPov0zbIU
