“Terrible Two”: İki Yaş Sendromu ve Ebeveynlere Rehberlik

Bebeklikten çocukluğa geçişi ifade eden iki yaş sendromu ‘’terrible two (korkunç iki)’’ olarak da adlandırılır. Bu geçiş dönemi ebeveynleri oldukça zorlayan bir süreçtir.

2 Yaş Sendromu Nedir? Belirtileri ve Sebepleri

2 yaş sendromu olarak bilinen dönem, ortalama 1 buçuk ile 3 buçuk yaş arasında görülen bir gelişim aşamasıdır. Bu dönemde çocuklar, bebeklik çağını tamamlamış ve kendini, anne baba ve diğer aile üyelerinden ayrı bir birey olarak görmeye başlar. Bu süreçte çocukların, tüm dünyayla güç savaşına girdiği, her şeye hayır dediği, söz dinlemediği, dengesiz, kararsız, olumsuz ve isyankâr olduğunu gözlemleriz ve bundan şikâyet ederiz. Hadi bu dönemi daha ayrıntılı inceleyelim.

Belirtileri nelerdir?

• Her şeye “hayır” deme, kendi istediğini yaptırmak için çılgınca çabalama,
• Anlaşılmadığında çabucak sinirlenme, dürtüsel tepkiler verme,
• Her şeyi tek başına yapmak isteme,
• Hırçınlık,
• Söz dinlememe, aksine denilenlerin tersini yapma,
• Her şeyi ellemek isteme, aşırı hareketlilik,
• Bazen kriz şeklinde ağlama, başı duvara vurma, çeşitli yerlere/eşyalara vurma.

İki yaş sendromunun sebepleri nelerdir? Ebeveynlere bağımlı olarak geçirilen ve tek başına var olmanın imkânsız olduğu bebeklik döneminin ardından konuşabilen ve yürüyebilen çocuklar, kazandığı bu gelişim özellikleri ile hem fiziksel hem de duygusal olarak anneden yavaş yavaş uzaklaşır. Kendisinin ayrı bir birey olduğunun farkına varan çocuk, ben merkezli bir döneme girerek varlığını tüm çevresine kanıtlamaya çalışır.

Bu dönemde sıklıkla duyulan negatif cümlelerin sebeplerinden biri de çocuğun kendi kararlarının doğru olduğunu, ailesine ve çevresindeki diğer kişilere kendi fikirlerinin değerli olduğunu ispatlama çabasıdır. 2-3 yaşındaki bir çocuğun beyni, bir yetişkinin beyninden 2 kat daha aktiftir. Problemlere yol açabilen merak duygusunun ve durdurak bilmeden sorduğu soruların arkasında hızlı çalışan bir beyin vardır. Bu yüzden çocuk bir anda her şeyi sorgulamaya başlar.

İki Yaş Sendromunda Olan Çocuğa Nasıl Davranılmalı?

Öncelikle anlamamız gereken şey, bu dönemin normal ve geçici olduğudur. Bilişsel gelişimin önde gelen isimlerinden biri olan psikolog Vygotsky’nin de dediği gibi ‘’Çocuk gelişimi, krizler ve devrimler sürecidir’’. Çocuğunun bağımsızlığına kavuşması, kendini ispat etmek istemesi, kendini tanımaya çalışması onun sağlıklı bir gelişim sürecinde olduğunu gösterir.

• Çocuğun çabalarını destekleyin: Bu dönemde çocukların çabaları daima desteklenmeli. Gördüğümüz hataları çocuk sakinken uygun bir dille anlatılmalı, başarılarını övülmelidir. ‘’Her davranışını översem çocuğum şımarır’’, diye düşünmeyin, bu dönemde çocuğunuzun ihtiyacı olan tek şey, saygı ve takdir görmek, kendi varlığını kabul ettirmek.
• Seçim yapma olanağı sağlayın: Ona seçim yapabilme olanağı sağlayın. Örneğin “Öğle yemeğinde yoğurt mu yemek istersin yoksa salata mı?” gibi sorular sorun ve tercihlerine saygı duyun. Böylelikle çocuk büyüdüğünü hisseder ve kendi fikirlerinin sizin için değerli olduğunu anlamış olur.
• Hareket içeren oyunlar yaratın: Bu yaşta çocuklar yavaş yavaş hareket etmeye başlar bu yüzden çocuğunuzla birlikte evde ya da açık alanda oynayabileceğiniz hareket içeren oyunlar yaratın. Böylelikle hem onun kas gelişimini destekleyecek hem de enerjisini atmasına yardımcı olursunuz.
• Sakin kalmaya özen gösterin: Ebeveynlerin özellikle bu dönemde zorlandıkları bir şey de sakin kalabilmek. Çocuğunuz öfke krizi geçirirken, size sürekli aksi cevaplar verirken nasıl sakin kalabiliriz dediğinizi duyar gibiyim. Evet çok zor ama karşınızdaki kendini tüm dünyaya ispat etmeye çalışan bir çocuk sadece. Eminim başarabilirsiniz, nefesini tutun, sakin kalın ve eğer çocuğunuza yanlış bir şey söyleyeceğinizi düşünüyorsanız ona bir süreliğine cevap vermeyin. Çocuğunuza davranışının yanlış olduğunu anlatmak, o kriz halindeyken çok daha zordur aksine tansiyon daha da yükselebilir. Unutmayın ki karşınızdaki 2 yaşındaki bir çocuk. O duygularını henüz kontrol etmeyi öğrenemediği için burada görev size düşüyor.
• “Sen bilirsin.” demekten çekinmeyin: Çocuğunuza “Sen bilirsin.” demekten çekinmeyin. Sen bilirsin demek, hem çocuğunun isteklerine ve itirazlarına saygı göstermenizi sağlar hem de çocuğuna davranışlarının sorumluluğunu almayı öğretir.

Sonuç

Sonuç olarak çocuğunuzun geçirdiği stresli, kendi varlığını dünyaya ispatlamaya çalıştığı bu gelişim döneminde onun davranışlarına saygı duymalı, karşısında sakin kalmalı ve onu yaramaz, şımarık, huysuz vb. gibi sıfatlarla etiketlememeliyiz. Unutmayın ki iki yaş sendromu, çocuğunuzun sağlıklı gelişiminin bir göstergesi olup geçici bir dönemdir.

Bu zorlu ama doğal gelişim sürecinde ebeveynler olarak çocuklarınıza nasıl destek oluyorsunuz?

Merve Şahin 

Psikolojik Danışman