Dil öğrenmek büyümenin en karmaşık ve gizemli becerilerinden birisidir. Doğumdan itibaren birkaç yıl içinde çocuklar en az bir dilde ustalaşır, duygu ve isteklerini o dilde ifade etmeye başlarlar ve biz bunu doğal karşılarız. Bazı çocukların tek dilde uzmanlaştığı sürede başka bazı çocuklar iki dili öğrenir; bu dilleri farklı kültürel ve sosyal ortamlarda, uygun bir şekilde kullanmaya başlar ve ihtiyaçlarını ifade edebilirler. Çocuğun hangi dili daha etkin kullanacağı, sosyal çevresinden almış olduğu dil girdilerinin düzenli olarak kullanımına bağlı olarak değişebilmektedir (Koşan, 2015).
“İki dillilik (bilingualism), iki farklı dilde iletişim kurabilme becerisi olarak tanımlanmıştır. Çocuğun iki dilli olarak kabul edilebilmesi için, her iki dile de kendini ifade edebilecek kadar hâkim olması gerekir (Temel, Bekir ve Yazıcı, 2014).” İki dilli çocuklarda dil gelişimi tek dilli çocuklardaki dil gelişimiyle aynı basamakları izlese de şekilsel ve zamansal farklılıklar söz konusudur. İki dilli çocukların iki dili eş zamanlı mı yoksa sırayla mı kazandıkları bu çocukların dil gelişiminde önemli bir faktördür (Özkara, 2014).
Farklı dil girdilerine maruz kalan çocuklar farklı dilleri aynı anda edinmeye başlar. İki farklı dil girdilerine maruz kalan çocukların dil edinim kapasiteleri, tek dil girdilerine maruz kalan çocuklarda olduğu gibi aynı süreçlerden geçerek oluşmaktadır. İki dilli çocukların dil edinim sürecinin tek dilli çocuklardan farkı, doğdukları ortam ya da sosyal yaşam alanları gereği iki farklı dil girdilerine maruz kalmalarıdır (Watson 1995; Akt., Temel ve Yazıcı, 2011).
Bununla birlikte iki dilli çocukların analitik düşünme yetenekleri, tek dil bilenlere oranla daha fazla gelişim göstermektedir ve bilişsel alanda akranlarına göre daha avantajlı oldukları görülmektedir (Koşan, 2015). Amerikan Konuşma-Dil-İşitme Derneği (Brusie, 2021), iki dilli olmanın özellikle bebekler için yararlı olan bazı önemli avantajlarını şu şekilde listelemiştir:
- yeni kelimeleri hızlı bir şekilde öğrenme yeteneği,
- kafiyeli kelimelerde becerili olma,
- konuşmayı ve okumayı öğrenirken sözcüklerin sesleriyle nasıl parçalanacağını öğrenme,
- yeni bilgi öğrenme yeteneğini artırmak gibi birçok bilişsel avantajı vardır.
Okul Öncesi Dönemde İkinci Dil Eğitimi Ne Zaman Başlanmalı?
İkinci dilin erken öğrenilmesi doğru yaş aralığı seçilirse çok etkilidir. 2 yaşına gelmiş bir çocuğun anadili daha yeni oturmaya başlar. O yüzden 2 yaşına kadar olan süreçte çocuğa yabancı dil eğitimi verilmeye çalışılırsa bu pek doğru olmayabilir. Çünkü bu yaştaki çocuklar henüz kendi dillerini yeni tanırlar, cümle kurmak gibi basit eylemleri yeni gerçekleştirmeye başlarlar. 3-5 yaş aralığında ise çocuklar kendi anadillerini benimsemiş olurlar. Bu yaşta alacakları yabancı dil eğitimi çocuğun ileride o dilde yetkin olacağının göstergesidir. Bu süreçte öğrenme doğal olarak gerçekleşir. 3-5 yaşında (özellikle 3 yaş) öğrenilen dil daha sonra anadil gibi konuşulur. Yani bu yaşlarda yabancı dil öğrenen çocuk, ileride öğrendiği bu dili anadili gibi yazar, anlar ve konuşur. Çocuğun akademik olarak başarılı olmasını etkileyebilecek dili etkili olarak kullanma becerisinin, dil gelişiminin kritik olduğu okul öncesi dönemde uygun öğretme-öğrenme ortamları düzenlenerek geliştirilmesi gerekmektedir. Okul öncesi dönemde alınacak önlemlerle, biyolojik ve kültürel bakımdan dezavantajlı olan çocukların dil gelişimine yardım edilerek dezavantajlı çocukların akranlarıyla eşit koşullarda eğitimden faydalanması sağlanabilir (Senemoğlu, 1989). İki dilli çocuklar iki farklı dil işletim sistemine sahip oldukları için yeni bir sistemi dahil etmek yani yeni bir dil öğrenmek noktasında da avantajlı konumdadırlar. Genel olarak, iki dilli olmanın geçici dezavantajlara sebep olmakla birlikte kalıcı avantajlar sağladığını söylemek mümkün. Ebeveynler, çocuklarının zihin mekanizmasına ikinci bir dil ekleyerek onların hayatında yaşam boyu bir değişim sağlayabilirler.
Daha fazlası için izleme önerisi:
- https://www.ted.com/talks/patricia_kuhl_the_linguistic_genius_of_babies
- https://www.youtube.com/watch?v=Bp2Fvkt-TRM
Gülsüm İrem Kumru
Okul Öncesi Öğretmen
