İNTERSEKSLER VARDIR

Bu Yazıyı Tahmini Okuma Süresi: 3 Dakikadır.

Bir çocuğun ilk ultrason görüntüsünü izlerken veya doğumundan sonra çoğunlukla otomatik olarak ilk şu soru aklımıza gelir ‘’kız mı, erkek mi?’’. Bu soru çok doğal görünmekle beraber içinde barındırdığı mesaj hakkında hiç düşündünüz mü? Tıpkı nefes alma veya göz kırpma yeteneğimizi sorguladığımız gibi, insanları iki kategoriye ayırma alışkanlığını da nadiren sorgularız. Bu durumun biyolojik ve kültürel temelli açıklamaları bulunmaktadır. Bu alışkanlığa göre ikili kategori doğal olandır, olması gerekendir. Kategorilere ayırdığımız çoğu şey, doğadan da ilham alarak, birbirinin zıddı şeklinde düşünülmüştür. Kadın-erkek, gece-gündüz, siyah-beyaz… Alışılmış olan duruma karşı aykırı bir şey duymak veya görmek ve ona şahit olmak çoğu insanı rahatsız eder. Hatta bu farklılıkları en acımasız şekillerde reddederiz. Fakat önceden bilmemenin ardına sığınarak oluşturulan kalıp düşünceleri ve cinsiyete karşı çekilen keskin çizgileri, çağın getirdiği bilimsel çalışmalar ve bilgiye ulaşmanın özgürlüğü sayesinde aşabilmek hiç de zor değil.

Peki geçmişten bugüne kabul edilmeyenler, bir seçeneğe zorlananlar ve hatta bu seçim yapılırken dahi haberi olmayanlar yani interseksler hakkında ne biliyoruz? İnterseks denildiği zaman çoğu insanın aklına çift cinsiyetli olmak, yarısı kadın yarısı erkek olmak gibi düşünceler gelse de interseks kavramı tek bir kategoriye bağlı değildir. İnterseksler tipik kadın veya erkek tanımına uymayan anatomik cinsiyet özelliklerinin (kromozomlar, genital, ve/veya üreme organları) bir karışımına sahiptirler (Türker, 2018). Tüm insanları “kadın” veya “erkek” olarak kategorize etme eğilimi, interseks varyasyonları olan kişilerin, genellikle bu tür varyasyonlar hakkında farkındalık eksikliğinden dolayı sosyal damgalama ve ayrımcılıkla karşılaşabileceği anlamına gelir. Bu, ebeveynler bir çocuğun interseks varyasyonunu tam olarak anlamadıklarında, net ve onaylayıcı bilgi eksikliği nedeniyle daha da kötüleşebilir. Doğumdan sonra, interseks kişiler, önceden ve tam olarak bilgilendirilmiş onam olmaksızın tıbbi müdahaleler de dahil olmak üzere fiziksel bütünlüklerinin ihlaliyle karşı karşıya kalırlar (Ghattas, 2015). Yaşam ve cinsiyet kimliklerine habersiz müdahale gelecekte olumsuz olayları beraberinde getirebilir.  İnterseks çocuklara yapılan genital ameliyatlar öncelikle dış görünüşe bağlı nedenlerle yapılmaktadır. Çünkü interseks anatomisi bazen altta yatan bir tıbbi sorunu gösterse de “belirsiz” cinsel organlar kendi başlarına ne acı verici ne de sağlığa zararlıdır sadece alışılmış bir normallik tanımına uymazlar (Kitzinger, 1999).

Bazı tıp doktorları artık interseks çocukları ameliyat etmediklerini iddia ederek, interseks kavramını belirlenemeyen cinsiyetli çocuklar olarak tanımlamaktadır. Aslında doktorlar hala tıbbi önlemlerle cinsiyeti belirlenebilir gördükleri kişileri ameliyat etmekteler. Gerçekleştirilen onaysız tedavilerin, yara dokusu oluşmasına, duyu kaybına, yıllarca süren ameliyatlara, hormonal denge sorunlarına, travmaya ve diğer fiziksel/psikolojik bozukluklara yol açan derin problemli tedaviler olduklarını anlamak çok önemlidir.

İnterseks yetişkinler, eğitim eksikliği, fiziksel bozukluklar veya sosyal damgalanmanın neden olduğu özgüven eksikliği nedeniyle iş bulmakta zorluk çekebilirler. Patoloji ve ilgili travmanın bir sonucu olarak eğitim eksikliği nedeniyle daha yüksek bir yoksulluk riski rapor edilmiştir. İnterseks kişiler her yaşta damgalanma, yapısal ve sözlü ayrımcılık, taciz, yeterli tıbbi bakım eksikliği, gerekli ilaçlara erişim eksikliği, yasal tanınma eksikliği ve bedenlerinin toplumumuzda görünmezliği ile karşı karşıya kalabilirler.

Daha da önemlisi, interseks bir varyasyona sahip olmak bir ruh sağlığı sorunu değildir, ancak cinsellikle ilgili sosyal ve kültürel fikirlerden dolayı ruh sağlığı sorunları ortaya çıkabilir. Çocukluk ve ergenlik döneminde bebeklere ve gençlere uygulanabilecek gereksiz ameliyatlar ve hormon tedavileri sonucunda psikolojik problemler meydana gelebilir. Dahası, birçok yasa ve diğer kurumsal engeller şu anda interseks kişilere karşı ayrımcılık yapmakta ve onların varlığını gerektiği gibi kabul etmemektedir. Geçmişe baktığımızda interseks kavramı bir spektrum olarak değerlendirilmiş iyileştirme ve tıbbi müdahale uygulanılması gereken bir durum gibi görülmüş olsa da bu durum son yıllarda LGBTQI+ aktivistleri tarafından savunulmuş ve genel bir insan hakları konusu olmaya başlamıştır.

İnterseks olunsa veya olunmasa da cinsiyet özelliklerimiz doğuştan belirlenir. Bununla birlikte, birinin interseks bir vücuda sahip olduğu gerçeği, yaşamının farklı dönemlerinde, doğumda, çocuklukta, ergenlik döneminde ve hatta yetişkinlikte belirgin hale gelebilir. Belirli yaşam koşullarına ve çevrelerindeki tabunun derecesine bağlı olarak, bir kişi interseks bir vücuda sahip olduğunu çok erken yaşta veya daha sonraki yaşamda öğrenebilir. Bazı interseksler asla öğrenemezler (Ghattas, 2015). Tüm bunlardan yola çıkarak intersekslerin varlığını, yaşama ve hayata tutunma çabalarını görmemek kısacası varlıklarını görmezden gelmek çeşitliliğimizi oluşturan varyasyonları reddetmek anlamına gelebilir.

KAYNAKLAR

Ghattas, D. C. (2015). Standıng Up For The Human Rıghts Of Intersex People -How Can You Help?, Ilga Europe Retrieved from: https://www.ilgaeurope.org/sites/default/files/how_to_be_a_great_intersex_ally_a_toolkit_for_ngos_and_decision_makers_december_2015_updated.pdf

Kitzinger, C. (1999). Intersexuality: Deconstructing the Sex/Gender Binary, Feminism & Psychology, 9(4): 493–498.

Türker, H. (2015). İnterseks Çocuklara Yönelik Tıbbi Müdahale Sorunu Bağlamında Toplumsal Cinsiyet ve Beden, Ankara: Kaos GL.

GÖRSEL KAYNAKLAR

https://kaosgl.org/img/galeri/resim/interseks-bayrak.png

https://assets.teenvogue.com/photos/59f2239d45b8e93711afef6d/16:9/w_2560%2Cc_limit/TeenVogue_SexualIdentity-genders.jpg

Melisa Akpınar

ODTÜ Kuzey Kıbrıs Kampüsü

Aday Psikolojik Danışman