SİYAHLI KADIN  (Bir Hayalet Oyunu)

YAZAR: Susan HILL

OYUNLAŞTIRAN: Stephen MALLATRAT

ÇEVİREN: Ayşe HACIMİRZAOĞLU

YÖNETMEN: Mesut TURAN

OYUNCULAR: Kutay SUNGAR, Erdinç DOĞAN

OYUN SÜRESİ: 2 saat 15 dakika (2 Perde)

SAHNE YERİ: Ankara Devlet Tiyatrosu

Oyunun Özeti:

“Etraf Noel kokuyordu. Eve girince heyecanlı bir sohbeti böldüğümü fark ettim.
‘Hortlak hikâyeleri anlatıyorduk. Noel için biçilmiş kaftan! Şimdi sıra sende.’ dedi biri…
Evet anlatıyorlardı. En korkunç, en tüyler ürpertici hikâyeyi anlatmak için birbirleriyle yarışıyorlardı. Evet, benim de bir hikâyem vardı, gerçek bir hikâye. Akıldan çıkmayan, insanın peşini bırakmayan, ne yapacağını bilemediği; korkuyla, kötülükle, dehşet ve trajediyle dolu bir hayalet hikâyesi… Fakat bu, Noel gecesi şömine başında anlatılacak bir öykü değildi…” diye anlattı o geceyi Arthur KIPPS… Artık bu korkudan kurtulmalıydı, kurtulmanın bir yolu olmalıydı. Bunu da ancak yaşadıklarını kâğıda döküp ailesi ve dostlarına anlatarak yapabileceğini düşündü. Bu süreçte kendisine yardım etmesi için genç bir aktörle anlaştı. Bu zorlu ve korku dolu yolculuğa bir tiyatro sahnesinde birlikte tekrar çıkacaklardı…

Oyunun İncelemesi:

“Korku tiyatrosu da neymiş?” dediğinizi duyar gibi oluyorum. O zaman hemen açıklayayım: Beyaz perdelerde izlemiş olduğumuz korkunç senaryoların; gerçek olarak, filtresiz bir şekilde sahnelenmesini içeriyor korku tiyatrosu… Peki böyle bir tiyatro oyununun psikolojik incelemesi olur mu dersiniz, gelin hep birlikte bakalım. Oyun yaşamış olduğu korkuyu yenmek isteyen Arthur KIPSS’in korkusunu yenmek için anlaştığı aktörle diyaloguyla başlamaktadır. Bu kapsamda yaşamış olduğu travmatik olayın ardından, yaşamını sınırlandıran bir hal almaya başlayan korkularını yenmek adına Arthur KIPSS’in bu davranışı davranışçı kuram bağlamında değerlendirilebilir. Nitekim davranışçı yaklaşım kaygıyı öğrenilmiş bir korku olarak değerlendirir ve bu durumu klasik koşullanma olarak isimlendirir.

Buna göre kişi, korku uyandıran ya da tehdit oluşturan bir durumla, tehlikesiz herhangi bir nesne ya da durumu eşleştirerek bu nesne ya da duruma karşı kaygı oluşturur. Tiyatro oyununda Arthur, Crythin Gifford kasabasındaki evi onu korkutan ve onun travma yaşamasına sebebiyet veren olaylarla ilişkilendirerek artık o eve gidemez ve o evin adını belirtemez duruma gelmiştir. İlk koşulda nötr uyarıcı olan ev Arthur için yaşamış olduğu olaylardan sonra koşullu uyarıcı haline gelmiştir. Bu kapsamda Crythin Gifford kasabasındaki ev, Arthur için korku veren nesne konumuna gelmiştir. Arthur bu korkusunu yenmek amacıyla etkili bir yönteme başvurmaktadır. Arthur KIPPS, korkusunu yenmek amacıyla davranışçı yaklaşım müdahale tekniklerinden “yüzleşme” tekniğini kullanarak baş etmeye çalışmaktadır. Bu bağlamda Arthur yaşamış olduğu olayları bir tiyatro sahnesinde, tekrar yaşıyormuş gibi rol alarak korkularıyla etkili bir şekilde yüzleşmektedir. Arthur’un bu yüzleşmesi sırasında korkular gerçeğe dönüşmekte ve anlaşmış olduğu aktör de bu süreçte varoluşsal bir sancı yaşamaktadır. Bu kapsamda aktör kendi dünyasının yapılarını analiz etmektedir. Bunu yapmaktaki amacı kendisine karşı olan yabancılaşmanın yollarını ve noktalarını keşfetmektir. Varoluşsal yaklaşıma göre birey bu keşfedilme sürecini tecrübe edene kadar hiçbir şey gerçek değildir. Nitekim aktör de bu gerçeğe Arthur ve Arthur’un korkuları sayesinde ulaşabilmektedir.

Kişisel İzlenimlerim:

Başından sonuna kadar sizi sürükleyen tiyatro oyununa hayran kalacaksınız. Muhteşem ışık ve ses efektlerinin, muhteşem ötesi oyunculukların etkisiyle “iyi ki gelmişim ve bu oyunu izlemişim” diyeceksiniz. Oyunun bir yerlerinde kendi hayatınıza dair bir şeyler bulabileceğiniz gibi bu düşüncelerle oyunun sonunda kendinizi oyuncuları ayakta alkışlarken bulacaksınız… Eğer Ankara’da yaşıyor ve izlemek için oyun arıyorsanız “Siyahlı Kadın” adlı oyunu gösterimden kaldırılmadan izlemenizi tavsiye ederim.

Bir Sonraki Sayımıza Dair:

Sevgili Psikolektif + okurları,

Gelecek sayımızda Ankara Devlet Tiyatrolarında sahnelenen “12 Öfkeli.” adlı tiyatro oyununun incelemesi yapılacaktır. Oyun incelemesi yazısını okumadan önce oyunu izlemek isteyen okurlarımıza duyurulur. Gelecek sayımızda görüşmek dileğiyle… Esen kalın…

Ahmet ALAKUŞ

Hacettepe Üniversitesi / Aday Psikolojik Danışman