Psikolektif + dergisinin ilk sayısında Akademi Ödülleri ‘En İyi Film’ kategorisinde ödül alan Argo (2013) ve 12 Yıllık Esaret (2014) filmlerinin incelenmesi yapılmıştı. Derginin ikinci sayısında ise 2015 yılında ‘‘En İyi Film’’ ödülü alan ‘Birdman’ filmi ile 2016 yılında yine aynı kategoride ödül alan ‘‘Spotlight’’ filmleri incelenmişti. Psikolektif + dergisinin bu sayısında ise 2017 yılında ‘‘En İyi Film’’ ödülü alan ‘‘Moonlight’’ filmi ile 2018 yılında ‘‘En İyi Film’’ ödülü alan ‘‘Shape of Water’’, Türkçe vizyon isimleriyle Ay Işığı ve Suyun Sesi filmleri incelenerek yazı dizisi sona erecektir.
Moonlight
Yönetmen: Barry Jenkins
Oyuncular: Trevante Rhodes, Ashton Sanders, Naomie Harris, Mahershala Ali, Janelle Monae
Tür: Dram
Ülke: ABD
Filmde baş karakter olan Chiron’un hayatının üç dönemi anlatılmaktadır. Çocukluk, gençlik ve yetişkinlik dönemi.Yetişkinlik dönemi diye belirttiğimiz dönemin aslında genç yetişkinlik yani 30’lu yaşlar olduğunu belirtmekte fayda var.
Çocukluk döneminde annesinin ilgisinden mahrum kalan, korunmaya ihtiyaç duyan ve bu ihtiyacı uyuşturucu satıcısı olan Juan tarafından karşılanan Chiron’un yaşadığı güçlükler filmin başlangıcında gözler önüne serilmekte. Film güç koşullar altında yaşayan bir bireyin kendini keşfetme sürecini, koşulların insanları farklı noktalara taşıyabileceğini göstermesi açısından izlenmeye değer.
- Yazının bu kısmı spoiler da içermektedir
Chiron’un babası hakkında pek bir bilgi verilmemekte uyuşturucu bağımlısı olan annesinin çocuğuna gerekli ilgiyi göstermediğini, ihmal ettiğini görmekteyiz. İhmal eden anne-baba (ebeveyn) tutumunun özelliklerini görerek bunun bireye etkilerini daha net bir şekilde kavramak mümkündür. Ayrıca Chiron’un annesinin geçtiği sahnelerde, uyuşturucu bağımlısı bireyin yaşadığı krizler, normal yaşam ve davranışlardan uzaklaşmanın olumsuz etkileri gözler önüne serilmektedir. Chiron’un okuldaki akranları tarafından zorbalığa uğraması onun için bir dönüm noktası olmuştur adeta. Bununla birlikte, Chiron’un bu süreçte kendini daha fazla gözlemlemesi, cinsel yöneliminin farkına varması, yaşadığı zor koşullar karşısında güçlü olması gerektiğinin bilincinde olması genç yetişkinlikte karşımıza bambaşka bir karakterin çıkmasını sağlamıştır. Aslında küçük bir çocukken aşağılanması, şiddete maruz kalması ve bir nevi akıl hocası olan uyuşturucu satıcısı Juan ile yaptığı konuşmalar, Chiron’un aşağılık kompleksine karşılık üstünlük kompleksi özelliklerini kazanmasına yol açmıştır. Juan’ın ‘‘Kim olduğuna kendin karar vermen gerekecek. Buna kimsenin karar vermesine izin verme’’ sözleri, Chiron’un kimlik gelişiminde önemli rol oynayarak aslında rol model olarak bir kişinin var olmasının kimlik gelişimine olumlu katkılar sağlayabileceğini göstermektedir. Yetişkin Chiron’un güçlü bir görünüme sahip olması, düzenli bir şekilde spor yaparak formuna dikkat etmesi her ne kadar olumlu kazanımlar olarak görünse de uyuşturucu bağımlısı anne ile uyuşturucu satıcısı birinin (Juan’ın) ‘‘öğrencisi’’ olması onu uyuşturucu satıcısı olmaya adeta itmiştir. Bu da, kişilerin çevrelerinden her ne kadar farklılaşmaya çalışsalar da nihayetinde gördükleri örneklerin onları belli bir alanla sınırlayabileceğini göstermektedir. Toparlamak gerekirse film zor koşullar altında yaşayan, siyahi bireylerin yaşamlarına dikkat çekmesi, bir bireyin kendini tanıma yolculuğunu bütün çarpıcılığıyla gözler önüne sürmesi açısından izlenmeye değer. Ayrıca filmde Alfred Adler’in Bireysel Psikoloji yaklaşımı ile Eric Ericson’un Psikososyal gelişim kuramındaki üç aşamadan (Başarıya karşı yetersizlik, Kimliğe karşı rol karmaşası, Yakınlığa karşı yalıtılmışlık) çokça örnek görmek mümkündür.
Shape of Water
Yönetmen: Guillermo del Toro
Oyuncular: Sally Hawkins, Doug Jones, Michael Shannon, Octavia Spencer, Richard Jenkins
Tür: Romantik, Fantastik
Ülke: ABD
Film soğuk savaş döneminde geçmektedir. Baş karakter olan Elisa dilsiz, yalnız bir kadındır. Gizli ve yüksek güvenlikli bir devlet laboratuarında temizlikçi olarak çalışan Elisa’nın hayatı, iş arkadaşı Zelda ile keşfettikleri gizli bir deney ile değişir. Suda hapsedilen insansı bir yaratığın, deneyde acımasız bir şekilde kullanıldığını gören Elisa, onunla iletişim kurmaya başlar. Bu ikili arasında kurulan iletişim ise olayların akışını değiştirecektir.
- Yazının bu kısmı spoiler da içermektedir
Elisa’nın dilsiz olması ve işaret dili ile iletişim kurmak zorunda kalması, onun yalnızlığını perçinleştiren bir unsurdur. Bir uzay projesi için deneye alınan yaratığın acımasızlığa uğradığını gören Elisa, ona acır ve iletişim kurmaya çalışır. Yüksek güvenlikli devlet laboratuarının başındaki kişinin yaratığa zarar vermesinden, işkence etmesinden etkilenen Elisa, yaratığı beslemeye başlar ve onunla işaret diliyle iletişim kurmaya başlar. Aralarındaki sıcak, masumane ve bir o kadar tuhaf ilişkinin gösterildiği birçok sahnenin dışında, Elisa’nın yaratığın öldürüleceğini öğrendiği sahne ile birlikte işin seyri değişir. Yaratığın öldürülmesini istemeyen, kendisini sevdiğini düşündüğü, hislerini paylaşabildiği yaratığın zarar görmesini istemeyen Elisa, onu kaçırma planı yapar ve en yakınındaki iki kişi olan Zelda ve Giles’in destekleriyle bunda başarılı olur. Film Elisa ve yaratık arasındaki sıcak ve masumane ilişkinin gösterildiği sahnelerle devam ederken, insanın sevgiye olan ihtiyacının herhangi bir şekilde karşılanabileceğini, olmaz denilen şeylerin olabileceğini gösteren final sahnesiyle son bulmaktadır. Filmin psikolojik yönünün zayıf olduğunu söylemek mümkün olmakla birlikte ‘‘iyi insan olma’’ üzerine önemli dersler içerdiğini de belirtmek gerekir.
Mücahit AKKAYA
Psikolojik Danışman
