Mükemmelin peşinde olanlar acaba neyi ararlar! Simyacılar değerli maddeyi, kaşifler yeni yerleri, filozoflar doğru olan düşünceyi, sanatçılar en estetik olanı… Aramak için mükemmeli bulma arzusuna da ihtiyaç yoktur sanki.

Dünya var olduğundan, canlılar nefes almaya başladığından bu yana hep bir arayış var olmuştur. Bilinmezi açıklamak adına, davranışı anlamlandırmak üzere, hayatta kalmak ve hayatı kolaylaştırmak namına var olan arayış farklı şekillerde süregelmektedir. Aranan şeyler bulunsa, insan hayatı kolaylaşsa bile arayış yoluna emin adımlarla devam etmeye kararlı gibidir. Teknolojinin ilk insanlıktan bu yana gelişimi düşünüldüğünde bir doyum noktasından bahsetmek çok da mümkün görünmemekte, hep kendini aşan ve birikimle ilerleyen bir yapı görülmektedir. Benzer şekilde insan davranışını anlamlandırmaya çalışan psikoloji de arayıştan hiç vazgeçmemekte her geçen gün farklı yaklaşımlarla insanı anlama sanatını devam ettirmektedir. Peki bizler bu arayışın neresinde olmalıyız ve nereden başlamalıyız?

İğneyi de çuvaldızı da kendimize batırarak başlarsak gerçekten neyi arıyoruz ya da neyin peşindeyiz? Bu sorunun yanıtı okları kendinize mi yöneltiyor yoksa siz dışındaki herkese ya da her şeye mi? İnsan kendini bilmeden ne aradığını ya da neyin peşinde olduğunu ne kadar bilebilir? Diyelim ki yanıtınız “Oklar kendimi göstermese de aradığım peşinde olduğum şeyler var. Önemli olan bu.” Elbette haklısınız. Bazen aradığınız peşinde olduğunuz şeylere üzüldüğünüzü, bulduğunuzda anlamını yitirdiğini düşünüyorsanız sizin için önemli olanın arayış içinde olmak olduğunu fark ediyorsanız işte o zaman durup dinleme ve yine bir önceki soruya dönme zamanı. “Ben kimim, ne olsun istiyorum?”. Bazen istekler, arananlar hoşunuza gitmese bile kendinizi o yolda bulduğunuzda olabilir ya da çok istediğiniz halde aramak istedikleriniz konusunda harekete geçmekte zorlanabilirsiniz. Burada da sizi siz yapan, sevseniz de kızsanız da üzerinizde etkisi olan düşünce, duygu ve insanları gözden geçirmekte fayda olabilir. Bu arayış gerçekten sizin isteğiniz mi yoksa gölge benliklerin, benliğinize gizli fısıldayışları mı?

Yolda olmak, aramak, bulduğunda aydınlanmak ve daha derini aydınlatmaya çalışmak insanın keyif aldığı bir süreç olsa gerek. Bununla birlikte hayat yolculuğunda keyif vermeyen yaşantılarla, duygularla ya da düşüncelerle baş etme arayışlarımızı unutmamak gerek. Ruh sağlığı uzmanları da bu yolculuğun fenerleri, serin ağaç gölgeleri olarak varlıklarını sürdürmekte. Soruların cevabını bulmakta zorlanıldığında, cevaplarla yüzleşmekten kaçınıldığında onların var olduklarını bilmek cesaret verici olabilir. Bu noktada da devreye yardım arama davranışlarınız giriverir.

Yardım arama, zorlandığınız durumlarda profesyonel ya da profesyonel olmayan bireylerden yardım ve destek istenmesi şeklinde ifade edilebilir. Uzmanların, ihtiyaç duyulduğunda alınan profesyonel yardımın ruh sağlığının iyileşmesinde önemli rol oynadığını belirttikleri göz önüne alındığında bu konuda harekete geçmenin önemi de ortaya çıkmaktadır. Profesyonel olmayan bireylerden alınan yardım ise iki boyutta ele alınabilir. Yakınlık hissedilen kişilerle paylaşılan ve yardım istenen durumlarda anlaşıldığını hissedebilmek ya da içindekileri ifade etmek rahatlatıcı olabilir ve sosyal destek iyilik halini etkileyebilir. Ama verilen tavsiyeler ve tek boyutlu yönlendirmeler sizi istediğiniz noktaya ulaştırmayabilir. Benzer şekilde profesyonel olmayan kişilerden yardım arama girişimleri işleri daha çıkılmaz bir hale getirebilir. Ve psikolojik yardım aramaya yönelik tutumu üzerinde olumsuz etkiye yol açabilir. Bu bağlamda yardım aramaya dönük davranışları da gözden geçirmek oldukça gereklidir. Yardım arama tutumu; yardım arayan kişiye, sorunu ya da içinde bulunduğu durumu algılayışına ve yardım alacağı kaynağa bağlı olarak değişebilir. Ayrıca, cinsiyet, kültürel özellikler, yaş, sosyal sınıf, eğitim, medeni durum, damgalanma düşüncesi, daha önceki yaşantıları, sağlık durumu ve sosyal destek gibi birçok faktörün bireylerin yardım arama tutum ve davranışını etkilediği söylenebilir. Bütün bu açıklamalar bağlamında arayış yolculuğunun neresinde olduğunu gözden geçirmek, zorlanılan durumlarda nefes almak ve en uygun yardım arama kaynağına ulaşmak hedefe ulaşmayı kolaylaştıran birer joker olarak karşınıza çıkabilir. Unutmayalım ki her arayan bulamaz ama bulmak için aramak gerekir. Bazen neyi, niçin aradığımızı bilmek, bazen yolda yanımızda olacak bir fener ve bir rehberle yolculuk yapmaktır ihtiyacımız olan…

Dr. Asiye DURSUN BUDAK

Psikolojik Danışman