İnsanlar boş vakitlerini değerlendirmek için farklı farklı aktivitelerde bulunur. Bu aktivitelerden bazıları kişiyi psikolojik, sosyolojik ve bilişsel açıdan geliştiren aktiviteler olabilmektedir. Boş zamanlarını sanatsal faaliyetlere ayıran kişi sayısı da oldukça fazladır. Bu yazımızda sanatsal etkinliklerin psikolojimize katkılarını incelemeye çalışacağız.
Özellikle pandemi süreciyle birlikte boş vakitlerimizi nasıl değerlendireceğimizi bilemediğimiz günler oldu. Çünkü hem çok fazla boş vaktimiz vardı hem de evden dışarıya çıkamıyorduk. Bu günlerde evde bir şeyle meşgul olmadan duran insanlar sıkılma, daralma hisleriyle karşılaşırken kendine bir meşgale bulan insanların kendilerini daha iyi hissettiğini deneyimledik. Resim, müzik, heykelcilik, marangozluk, el işleri, dans, edebi eserler gibi pek çok şekilde ortaya bir ürün koymanın hazzını ve iyi oluşumuza katkısını görmüş olduk. Peki bu faaliyetler bizim iyi hissetmemize nasıl yardımcı oluyor?
Bir ailede, bireyler arasındaki ilişkiyi anlatmak uzun ve bazen de zorlayıcı olabilir. Kelimelerle ifade etmeye çalışmak yerine bir aile resmi çizmek, bir aile heykeli oluşturmak, drama yoluyla aile ilişkilerini göstermek ya da ailenin müziğini yapmak kelimelerin verdiğinden çok daha fazla bilgiyi, çok daha hızlı ve detaylı olarak verebilir. Bu faaliyetler aynı zamanda katarsis (duygusal boşaltım) sağlamaktadır. Bu boşaltım aynı zamanda duygusal stres ve anksiyete üzerinde de teskin edici bir etki yapmakta, iç huzuru beraberinde getirmekte ve öz-yatıştırıcı görevi görmektedir (Çınar, 2019; Akt., Malchioldi, 2003). Bunların yanında yapılan bir çalışmada sanatın insanın robotlaşmasının önüne geçtiği, huzurla ilişkili olduğu ve rahatlattığı, özgüveni artırarak cesaretlendirdiği, yalnızlığın olumsuz etkilerinden sıyrılmamıza yardım ettiği vurgulanmıştır (Ayaydın, 2020). Başka bir çalışmanın sonuçları yaratıcı aktivitelerin bireylerin hayatlarındaki başarıları ile doğrudan ilişkili olduğunu, sanat terapisi uygulamalarının gençlerin baş etme mekanizmalarını kuvvetlendirdiğini ve psikolojik sağlamlık seviyelerini artırdığını göstermiştir (Prescott, Sekendur, Bailey ve Hoshino, 2008)
Bu katkıların bilimsel olarak açıklanmasıyla birlikte yeni bir terapi türü ortaya konmuştur: Sanat Terapisi. Sanat terapisi; sanatsal yaratım sürecinin iyileştirdiği, yaşam kalitesini artırdığı ve duygu ve düşüncelerle iletişim kurmaya yarayan sözsüz bir araç olduğu fikrine dayanmaktadır (Çınar, 2019; Akt., Malchioldi, 2003). Sanat terapisi, bilişsel ve duyusal-motor işlevleri geliştirmek, benlik saygısı ve öz farkındalığı geliştirmek, duygusal direnci geliştirmek, içgörüyü geliştirmek, sosyal becerileri geliştirmek, çatışmaları ve sıkıntıları azaltmak ve çözmek ve toplumsal, ekolojik değişimi ilerletmek için kullanılır (American Art Therapy Association AATA, 2017).
Bu bilgilerden yola çıkarak çocuk, genç, yetişkin, yaşlı olmak üzere tüm yaş gruplarının sanatla ilgilenmesi, duygularını ortaya koyabilecek bir araçtan yararlanabilmesi anlamına gelmektedir. Bazen insanlar duygularını paylaşacak birini bulamayabilir. Bu nedenle herhangi bir sanatsal etkinlikle duygusal boşaltım sağlanabilmesi kişiyi rahatlatmada etkilidir.
Okul öncesi dönemden itibaren çocukların sanatla buluşturulmaya çalışıldığı bilinmektedir. İleriki yaşlarda ise kurslarla bu etkinlikler desteklenmektedir. Sözü edilen faydaların yanında kurslar sosyalleşmeye de katkı sağlar. Ancak çocukları bu faaliyetlere yönlendirirken gönüllü olmalarına dikkat etmek gerekmektedir. Yetişkinlerin bu etkinliklere yönelmesi zaten gönüllü olarak gerçekleşmektedir. Fakat bazı ebeveynler çocuklarını sanata yönlendirme konusunda baskı yapabilmektedir. Bu etkinlikler için çocukları veya gençleri zorlamak, sürekli farklı kurslara gitmesi için ısrarcı olmak fayda yerine onların etkinliklerden verim alamamasına neden olur. Bu sebeple çocukları ve gençleri sanatsal faaliyetlere yönlendirirken istekli olmaları konusunda dikkatli olunmalıdır.
Kaynakça
AATA: American Art Therapy Association (2017). Art therapy. 2017_DefinitionofProfession.pdf (arttherapy.org) sayfasından erişilmiştir.
Ayaydın, A. (2020). Psikoloji ve sanat etkileşimi üzerine. Bilim, Eğitim, Sanat ve Teknoloji Dergisi (BEST Dergi), 4(1), 8-12.
Çınar, M. N. (2019). Sanat uygulamalarına dayalı psiko-eğitim programının psikolojik sağlamlık üzerine etkisi. (Yayınlanmamış Doktora tezi). Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
Prescott, M. V., Sekendur, B., Bailey, B. ve Hoshino, J. (2008). Art making as a component and facilitator of resiliency with homeless youth. Art therapy, 25(4), 156-163.
Görsel Kaynakça
Sanat Terapisi: Ruhun Dışa Vurumu | Akıl Defterim (tpocg.org)
Free Vector | Set of people listening music and dancing illustrated (freepik.com)
Beyza ÖZESKİCİ
Psikolojik Danışman
