Yaşadığımız dünya gün geçtikçe değişmekte ve gelişmektedir. Fakat bu modern zamanların her birey için hem getirileri hem de götürüleri söz konusudur. Bir kere orta ve düşük gelirli her ailenin kafasındaki en büyük soru işareti geçim derdidir. Ayın sonunu getirme olgusu bu ailelerin hayatının ortasında yerini öyle bir sağlamlaştırmıştır ki bir nevi bu ailenin bireyleri çalıştıkları yere kendilerini prangalarla bağlı hale getirmişlerdir.
Bireylerin hayatlarını devam ettirmek adına bir iş yerinde çalışma zorunluluğu bulunmaktadır. Zorunda olmak fikri zaten bireylerin iş yeriyle alakalı düşünce ve duygularını etkilerken bunun yanında bireylerin bulundukları işyerinde psikolojik şiddete maruz kaldığı zaman durum olumsuzlaşmaya başlamaktadır. Bir de bu psikolojik şiddetin sistematik, sürekli olduğunda bu durum sonu olmayan bir labirent halini alabilmekte ve çoğu zaman bireyler kendini o labirentin içinde kaybetmektedirler.
İşte bu labirentin ismi psikolojik tacizdir. Psikolojik taciz diğer bir ifadeyle mobbing, bir bireyin çalıştığı ortamda hedef alınıp mevcut otorite tarafından çalışmalarının sistematik bir biçimde engellenip huzursuz olmasına yol açarak yıldırma, dışlama ve psikolojik anlamda çökmesine neden olan duygusal saldırıdır.
Peki, birey kendini hangi yaşantılar sonucunda o labirentin içinde bulur? Dünya Sağlık Örgütü bu yıl Dünya Ruh Sağlığı gününün başlığını bu konuya ayırmış ve bireyin iş yerindeki ruhsal iyilik haline yönelmiştir. Bununla birlikte Türkiye Psikiyatri Derneği de bunun üzerine benzer içeriğe sahip bir rapor hazırlamıştır. Raporun içeriğinde bireyin ruhsal iyilik durumunu etkileyen etmenlere ayrıntılı bir şekilde değinilmiştir ( “Vasıfsız yöneticiler mobbing’’, 2017).
Öncelikle yeni paradigmalar göstermektedir ki bireyin çalışma saatlerinde esneklik söz konusudur. Birey eskisi gibi belirli bir saat diliminde çalışmaktansa işyerinde işlerin yoğunluğuna göre çalışır hale gelmiştir. Bu durum bireyin biyolojik ritminin bozulmasına neden olmakta ve bu da beraberinde ruhsal hastalıkları getirmektedir.
Bahsedilen ruhsal iyilik halini etkileyen diğer bir etmen ise çalışanlar arasında cinsiyet ayrımcılığı yapılmasıdır. Araştırmaların sonucundaki bulgular göstermektedir ki kadınlar erkeklere göre gözle görülür bir farkla daha fazla gizli ayrımcılığa ve tacize maruz kalmaktadır. Bunun sonucunda kadın kendine karşı bir güven sarsılması yaşamaktadır. Aynı zamanda çalıştığı yere ve mesleğine karşı bir tükenmişlik duygusu hissetmektedir (“Vasıfsız yöneticiler mobbing’’, 2017). İşini layığıyla yapma peşinde olan birey, otorite tarafından aşağılandığında adeta psikolojik bir yıkımın içine sürüklenmektedir. Bu durum da bireyin işine bağlılığına, kendine olan saygısına zarar vermekte ve hayata karşı olumsuz yargılar oluşturmasına neden olmaktadır.
Mobbing olgusunun sonucundan ziyade sebeplerine ve yöneltildiği kişilere de odaklanmakta fayda var. Öncelikle bir işyerinde en çok göze batan ve psikolojik şiddet uygulanan insanlar işini elinden geldiğince başarılı bir şekilde yerine getirmek gayesinde olan insanlar olmaktadır. Bunun yanında bir olaya politik yaklaşmaktansa gerçekçi davranmak tercihleri olmaktadır. Bunlar üst kademedekiler için bir tehdittir. Çünkü kendinde olmayan bu özellikler o bireyin yerini sarsabilir. O birey de yerinin sarsılmasını önlemek için mağdur bireyin psikolojisini sarsmayı tercih etmektedir. Birey kendi özgüven eksikliğini, korkularını ve memnuniyetsizliğini gölgelemenin yolunu bu şekilde bulmuştur. Böylece mağdur bireyin iş motivasyonu düşmekte ve bu durum istifaya kadar gidebilmektedir. Ne dersiniz taşlar yerine oturmaya başladı mı? Aslında tablo bu kadar net.
Mobbing kavramı başlangıçta hayvanların kendi aralarındaki savaşı açıklarken kullanılırken daha sonraları çocukların kendi içlerindeki zorbalık içeren davranışlarını ifade ederken kullanılmıştır. Fakat günümüzde otoritelerin çalışanları üzerinde uyguladıkları bu duygusal saldırıyı açıklamak için kullanılır hale gelmiştir (“Mobbing nedir’’, 2017). Bu acı tablo karşısında ne denilebilir ki? Temelinde zorbalık ve psikolojik çöküntünün yer aldığı bir kavram hayvanlardan insanlara kadar uzanmıştır.
Ve günümüzde ne yazık ki mobbing hayatımızda, sanki bir hayalet gibi iş ortamlarında dolaşmaya devam ediyor. Bununla birlikte hedef kitle için herhangi bir sınırlama da mevcut değil. Bu demektir ki sizin maddi veya manevi yeterlilikleriniz sizi bu psikolojik tacizden koruyamayabilir.
Peki, bu durumdan korunmak veya mobbingi önlemek için ne yapılabilir? Öncelikle mobbingin varlığının farkına varıldığı durumlarda birey, bu duruma tanıklık edecek bir iş arkadaşını yanına alıp mobbing uygulayan kişiyle bu davranışını sonlandırması için konuşmalıdır. Bunun yanında çalışılan kurumun ve sendikanın yetkililerine bu durum bildirilmelidir. Bunların bir çözüm yolu olarak işlevsiz kaldığı fark edildiğinde ise bir psikolojik yardım alınmalıdır. Bu durum gerek bir kanıt niteliği taşıyacaktır gerekse bireyin psikolojik sağlığına fayda sağlayacaktır.
Gerekli önlemler alınmazsa ve farkındalık sağlanmazsa o her zaman bahsedilen ama silinip giden 5 kişiden 1’i siz olabilirsiniz.
Melisa Buran
Adnan Menderes Üniversitesi
Kaynakça:
- Mobbing nedir ve nasıl önlenir? (2017, 10 Ekim). Erişim adresi: https://www.cnnturk.com/yasam/mobbing-nedir-ve-nasil-onlenir?page=1
- Vasıfsız yöneticiler mobbing uyguluyor! (2017, 14 Ekim). Erişim adresi: http://www.milliyet.com.tr/vasifsiz-yoneticiler-mobbing-gundem-2536689/
- Mobbing nedir, mobbing karşısında ne yapılmalı? (2017, 20 Haziran). Erişim adresi: http://www.aysetolgaiyiyasam.com/mobbing-nedir-mobbing-karsisinda-ne-yapilmali
Görsel Kaynakça:
- https://www.politikyol.com/turkiyede-her-10-calisandan-biri-isyerinde-mobbinge-ugruyor/
- http://yasemin.gratekmedya.com/yasam/haber/2460577-goz-ardi-edilen-bir-siddet-turu-psikolojik-siddet
- https://www.linkedin.com/pulse/yeni-ba%C5%9F-belas%C4%B1mobbing-ugur-degirmenci
- https://www.pickthebrain.com/blog/smarter-time-management/
