İnsanlık tarihi boyunca, dünya gündemini aniden değiştiren ve tüm insanlığı ilgilendiren sağlık sorunları ortaya çıkmıştır. Tarih boyunca salgın hastalıklar insanlar için en büyük korkuların başında gelmektedir. Geçmişte toplu ölümlere yol açan bulaşıcı ve salgın hastalıkların, büyük acıların yaşanmasına neden olduğu bilinmektedir. Virüs korkusu, insanların hayatının seyrini değiştiren davranışlardan biri olarak görülmektedir (Ruh Sağlığı Derneği, 2020).
Tüm dünyada yaşanan koronavirüs (COVID-19) salgını nedeniyle bireyler, günlük yaşamdaki gelişen olaylara uyum sağlamaya çalışmakla birlikte sevdikleri ve yakınları için endişe, panik, kaygı ve korku yaşamaktadır. Zorlu yaşam olayları karşısında ailelerin stres ve kaygı tepkileri göstermelerinin sonucu olarak çocukların da bu tepkileri göstermeleri beklendik bir durumdur. Çocuklar virüs haberlerini ve çevresindeki konuşulanları takip etmiyor gibi görünseler de anne ve babalarındaki kaygıyı ve endişeyi fark edebilmektedirler. Bebekler annenin kaygısını doğrudan hissederken okul öncesi dönemdeki çocuklar ebeveynlerinin sözel ve sözel olmayan davranışları doğrultusunda kaygılı davranışlar gösterebilmektedirler. Bu nedenle pandemi (salgın) sürecinde sakin olunmalı ve çocuğa güven verilmelidir.
Koronavirüs kavramının çocuklardan saklanması veya her şeyin açıkça anlatılması durumu, çocuklarda olumsuz duygulanıma neden olabilmektedir. Çünkü çocuklardaki belirsizlik durumu ve anlatılanlar, onların yaşanılan olayları kendi hayal güçlerinde daha farklı kurgulamalarına neden olabilmektedir. Bu yüzden çocuklardan hiçbir şey gizlenmemeli ve her şey anlatılmamalıdır. Özellikle yetişkinler ‘’Bugün kaç vaka oldu, kaç kişi öldü?’’ gibi soruları çocukların yanında konuşmamalı, bu konular çocukların uyku saatinde konuşulmalıdır.
Pandemi sürecinde; çocukların ne düşündüğü hakkında bilgi sahibi olmak, virüs hakkında neler bildiğini öğrenmek ve bildiklerinden yola çıkarak ona, yaşına uygun bir şekilde anlatım yapabilmek için sohbet edilebilir. Ebeveynler çocukla sohbet sırasında, çocukların sorduğu soruların açıklanmasını bilmedikleri durumlarda ise ‘’Bunu bir düşüneyim, cevabı bulunca sana mutlaka söyleyeceğim.’’ gibi yanıtlar verilebilir. Bununla beraber bu dönemde sevgi ve şefkat görme beklentisi içinde olan çocuk; annesinin, babasının veya bakım veren kişinin varlığını hissederek kendini iyi ve güvende hissedebilir.
Çocuklarla izolasyon sürecinde kaliteli vakit geçirebilmek için;
- Tüm dünyadaki çocuklar evde vakit geçirmekteler, bu yüzden aileler çocuklarını evde tıkılıp kalmış gibi görmemeli, evde geçirilen ana odaklanmalıdır.
- Çocuklarla geçirilen vakitte, ebeveynlerin ruhen, zihnen ve bedenen orada olmaları zamanın daha kaliteli olmasını sağlayacaktır. Bu sebeple geçirilen vaktin uzun olması değil, verimli olması önem arz etmektedir.
- Hijyen konusu, çocuğu kaygılandıracak düzeyde sık sık hatırlatılmak yerine eğlenceli bir oyun şeklinde sunulmalıdır.
- Koronavirüs hakkında kaygılanan çocuklar için sakinlik, dinginlik ve huzur aşılanmalıdır.
- Çocuklar duygularını ve düşüncelerini oyun yoluyla ifade ederler. Oyun oynayan çocuk akademik becerilerini geliştirirken yeteneklerini de keşfeder. Oyunun yöneticisi çocuktur ve oyuna dahil etmek istediklerini kendisi seçer. Bu sebeple anne babalar, çocuğun oyun oynama sürecinde yönlendirici olmamalı ve bir şeyler öğretme kaygısı gütmemelidir.
- Okulların uzaktan eğitim sürecine uyum gösterebilmek için çocuğa bir rutin oluşturulmalı ve günlük programında neler yapacağı belirlenmelidir.
- Sevdikleri için endişe duyan çocuğun arkadaşlarıyla görüntülü görüşmesi ve herkesin aynı koşulda olduğunu görmesi, motivasyon kazanmasını sağlayabilir ve kaygısını giderilebilir.
Özel eğitim ve rehberlik hizmetleri genel müdürlüğünün ‘’Aileler İçin Çocuklara Yardım Rehberi’’, ‘’Gençler İçin Bilgilendirme Rehberi’’ ve ‘’Yetişkinler İçin Bilgilendirme Rehberi’’ şeklinde üç başlık altında yayınlanan salgın döneminde nasıl güçlü kalabileceğimizi anlatan bilgilendirme broşürlerine https://orgm.meb.gov.tr/ adresinden ulaşabilirsiniz.
İzolasyon sürecinde ebeveynlerin merak ettikleri ve çözmek istedikleri diğer bir konu ise kardeş kıskançlığıdır. Bunun için Psikolojik Danışman Merve Akbaba’nın hazırladığı ‘’Ama O Senin Kardeşin’’ adlı yazıyı sitemizden okuyabilirsiniz.
( http://psikolektif.com/psikolektif-cocuk/ama-o-senin-kardesin/ )
KAYNAKÇA
- Ruh Sağlığı Derneği. (2020, Şubat 1). Korona Korku Salgını Basın Açıklaması. Ruh Sağlığı Derneği: https://ruhsagligidernegi.org/korono-korku-salgini-basin-aciklamasi/
GÖRSEL KAYNAKÇA
- https://www.conmishijos.com/ninos/salud/preguntas-y-respuestas-sobre-el-coronavirus-para-ninos/ adresinden erişildi.
- https://tinyhand.net/how-to-talk-to-your-kids-about-coronavirus/ adresinden erişildi.
- https://www.npr.org/sections/goatsandsoda/2020/03/07/811616161/kids-around-the-world-are-reading-nprs-coronavirus-comic adresinden erişildi.
Ayşe Sena ÇELİK
Yıldız Teknik Üniversitesi
Aday Psikolojik Danışman & Okul Öncesi Öğretmeni
