Tiyatro Oyunu Künyesi
Yazan : Ferdinand Von Schirach
Çeviren : Haldun Ulvi Alacakaptan
Yöneten : Umut Çağdaş Tanyolu
Oyuncular : Caner Karabenli, Şamil Kankut, Eylül Aldanmaz
Oyun Süresi : 1 saat 35 dakika
Perde Sayısı : 2 Perde
Sahne Yeri : Diyarbakır Devlet Tiyatrosu
Sezon : 2019-2020
Sanık pilot Lars Koch, 164 kişilik yolcu uçağını stadyuma düşürmek üzere kaçıran teröristleri önlemek adına uçağı stadyuma varmadan vurur. Bunun karşılığında 70 bin insanı kurtarır. 70 bin insana karşılık 164 insan. Bu durumda uçağı düşüren Lars Koch bir kahraman mıydı yoksa bir katil mi? Oyun bir mahkeme salonunda geçmektedir. Ve karar verilmesi için son duruşma başlatılır.
Yazı Spoiler İçermektedir.
Oyun başlamadan önce gazeteci bir çocuk tarafından elindeki gazeteler bütün seyircilere dağıtılır. Tek sayfalık gazetelerin dağıtımının amacı seyircinin olayı iyi bir şekilde anlamasına yardımcı olmaktır. Çünkü bu oyunun diğer oyunlardan farkı seyircinin jüri olmasıdır. Yanı sanığın suçlu mu yoksa suçsuz mu olduğuna oyun sonunda seyirci karar vermektedir. Bu yüzden girişte her izleyiciye oy kullanmak için suçlu ve suçsuz kartları verilmiştir. Oyuncular sahneye girer ve hakimin konuşmasıyla duruşma başlar.
Sanık Lars Koch 164 kişilik yolcu uçağını düşürmekle suçlanır. Buna karşılık 70 bin insanı kurtarmıştır. Yani yaşamı yaşamla tartmıştır. Bu etik ikilem arasında kalan Lars Koch yasalara, emirlere uymak yerine vicdani bir karar verdiğini dile getirmektedir. Vicdani ve mecburi. Seyircilere büyük oranda hümanist kuramın ilk adımlarından olan empatiyi yapma olanağı veren bu mahkemede, savcının sorgulamalarıyla seyircilerin kafasını karıştırmakta, onların bu etik ikilem arasında iyice sıkışmalarına neden olmaktadır.
Stadyumun 25 dakikada boşaltılabileceği bilinirken ve 50 dakika geçmesine rağmen neden stadyum boşaltılmadı? Teröristler etkisiz hale getirilebilir miydi? Yaşam yaşamla tartılamazken sanık neden bu kararı vermeyi uygun buldu? Vurulan uçakta sanığın karısı ve çocuğu olsaydı yine aynı kararı verir miydi?
Kohlberg’in ahlak gelişimine göre 70 bin insanın hayatına karşılık 164 kişinin ölümüne sebep olan sanık toplumsal sözleşme evresine girerken, içinde karısı ve çocuğu olduğu takdirde uçağı düşürmeyi reddetmesi durumu, saf çıkarcı evre kapsamında değerlendirilebilir. Öte yandan savcının; Lars Koch’un anayasalara aykırı davranması nedeniyle suçlu olduğunu savunması onun kanun ve düzen eğiliminde olduğunu gösterirken, yaşamın yaşamla tartılamayacağını söylemesi evrensel ahlak eğiliminde olduğunu gözler önüne sermektedir.
Hümanizme göre insan temel olarak iyidir. Bu anlayışa göre değerlendirdiğimizde sanık şayet iyiyse neden 164 kişiyi öldürdü? Ve yine 70 bin insanı kurtarması onu iyi bir insan yapmaz mı?
Son olarak sanığın uçağa binen herkesin teröristler tarafından kaçırılmayı göze aldığını ifade etmesi ve bundan ötürü pişmanlık duymadığından yola çıkarak sorumluluk azaldıkça suçluluk duygusunun azaldığını söyleyebiliriz.
Oyuna İlişkin Kişisel İzlenimim
Kendinizi vicdanî hesaplaşmalar ve adalet duygusunun ağırlığıyla baş başa bulabileceğiniz bir oyun. Oyuncular tarafından duygular iyi yansıtılmış. Kimi yerde acımayla öfke duyguları arasında gidip geleceğiniz bu güzel oyunu izlemenizi tavsiye ederim. Ayrıca dünya üzerinde birçok ülkede oynanan bu oyun sonunda seyircilerin kaçının suçlu, kaçının suçsuz dediğini merak ediyorsanız http://terror.theater/en adresinden ulaşabilirsiniz. Sevgiyle kalın…
Elif Altay
Psikolojik Danışman
