Kitabın Adı : Duygular Sözlüğü
Yazarın Adı : Tiffany W. SMITH
Çeviren : Hale Şirin
Basım Yeri ve Tarihi : İstanbul, Haziran, 2018
Sayfa Sayısı : 310
154 duygunun açıklandığı bu kitapta yazar, bu duygulara yer vermeden önce giriş niteliğinde sayılabilecek bazı bilgiler aktarmaktadır. Duyguların tarihi, kökeni, biyolojik etkileri, kültür ile arasındaki ilişkisine dair açıklamalar sunmaktadır. Kitapta kültür-duygu ilişkisinin çokça geçmesi bakımından ilk alıntının da bu konuya ilişkin olmasının yerinde olduğunu düşünüyorum;
“ ‘Duygu nedir?’ sorusunun cevabı sadece biyolojide ya da psikolojik tarihimizde yatmıyor. Hislerimiz içinde yaşadığımız kültürün beklentileriyle ve düşünceleriyle örülüyor. Nefret, kızgınlık ya da arzu bizim en yabani, en hayvani yanlarımızdan geliyor gibi görülebilir. Ancak bu duygular aynı zamanda bizi düpedüz insan yapan şeyler tarafından da tetiklenebiliyor: kullandığımız dilden ve bedenlerimizi anlamak için kullandığımız kavramlardan , dini inançlarımız ve ahlaki yargılarımızdan, modadan hatta zamanımızın siyasi ve ekonomik koşullarından.. “
Bunların yanında duyguların evrensel boyutu üzerinde durulmakta ve bir duygu dünyanın her yerinde aynı biçim ve özellikleri ile yaşanıyor mu sorusuna cevap aranmaktadır. Devamında söz konusu 154 duygu alfabetik sıraya göre açıklanmaktadır. Bu duygular korku, mutluluk, üzüntü gibi temel ve aşina olduğumuz duyguların yanı sıra awumbuk, öfori, mudita gibi daha önce hiç duymadığımız duygulardan oluşuyor. Okuduğunuz zaman bu da mı duyguymuş diye şaşırmanız muhtemel… Nitekim resmiyet, beklenti, nostalji gibi durumlar da duygu olarak ele alınmıştır. Her ne kadar kitabın ismi Duygular Sözlüğü olsa da kitap, salt bir sözlük niteliğinde değildir. En azından aklımıza gelen ilk anlamıyla değil. Çünkü duygular bazen bir edebi metinden, bazen küçük bir hikâyeden, bazen de geçmişte yaşanmış bir olaydan yola çıkılarak anlatılmaktadır. Yazarın akademik kariyerine başlamadan önce tiyatro yönetmenliği yapmış olması bu tarzda yazmasına katkı sağladığı görülmektedir.
Açıklanan bazı duygular anlık diyebileceğimiz duruma özgü iken bazıları da hayatımızın büyük bir parçasını etkileyebilmektedi. Örneğin ılınx diye adlandırılan duygu elindeki bir deste kâğıdı pencereden atmanın verdiği küçük bir keyfi ifade ediyor. Ya da awumbuk denilen diğer duygu ise misafirler gittikten sonra yaşanılan hissi açıklıyor:
“Misafirler gittikten sonra bir boşluk çöküyor. Duvarlar yankı yapıyor. Onlar varken çok sıkışık görünen yer şimdi garip bir şekilde geniş geliyor. Bir miktar rahatlamayla beraber şimdi sanki bir sis çöküyor ve her şey biraz anlamsız görünüyor… “
Böylelikle daha önce hiç duymadığınız birçok duyguyu keşfetmiş oluyoruz. Duyguların insan hayatındaki yeri yadsınamayacak kadar önemli olmasının yanı sıra ruh sağlığı alanında çalışacak olan bizler için de bir o kadar önem arz etmektedir. Bundan ötürü duygu repertuarımızı geniş tuttuğumuz ölçüde insanları daha iyi anlamamız ve tanımamız kaçınılmaz olacaktır. Keyifli okumalar dilerim…
Zehra FİDAN
Erciyes Üniversitesi/Aday Psikolojik Danışman
