Değişen dünya düzeniyle beraber ebeveynlerin çocuk yetiştirme modellerinde de değişim gözlenmektedir. Çocuk yetiştirmede yeni kavramlar ve terimler ortaya çıkmakla beraber ebeveynlerin tutum ve davranışları yeni kavramlar üzerinden şekillenmektedir. Modern dünyanın ebeveyn sorunlarından olan bu kavramlardan bir tanesi kar küreyiciliktir. Kar küreyicilik ifadesi, çocuklarının önüne çıkan her engeli kaldıran ve çocukların karşılaştığı her sorunu çözmeye çalışan anne babalar için kullanılmaktadır. Kar küreyici ebeveynlik Avustralyalı Psikolog Dr. Michael Carr-Gregg tarafından oluşturulmuş bir kavramdır. Dr. Michael Carr-Gregg kar küreyici ebeveynlerin çocuklarının büyümesine rağmen onları çocuklaştırdıklarını, kendi yapabilecekleri oldukça basit işleri bile ebeveynlerinin üstlendiğini belirtiyor (Tuncer, 2020). Çocukların sürekli olarak korunması ve üstlerine düşülmesi, ileriki hayatlarında sağlıklı ilişkiler kurmalarını ve mesleklerini sürdürmelerini engelleyecek kadar tehdit edici olabilir. Ayrıca kar küreyicilik çocukların problem çözme becerisinin gelişmesini engellediği gibi, çocukların ebeveynleri olmadan karar almalarını ya da girişimde bulunmalarını da engelleyebilir.
“Anne babaların sorumluluğu çocuklarına bir yol çizmek değil, bir yol haritası vermektir.” Jackson Brown
Kar küreyici ebeveynler çocuk büyümesine karşın onu bebekleştiren, her işi onun yerine yapan, kontrol eden ve düzenleyen ebeveynler olmakla birlikte, bu ebeveynler çocuğu kendisinden ayrı bir birey olarak değil, kendi uzantısı olarak görür. Bunun sonucu olarak da onun yerine düşünür, onun yerine yapar, o yorulmasın diye her engeli onun yerine aşar. Yani ebeveynler çocuklarına bir yol çizmektedirler. Burada temelde çocuğun sınırlarının ihlali söz konusudur (Olcay, 2020). Ebeveynler özellikle okul öncesi çocuklarını yalnız bırakma konusunda aşırı kaygılıdır. Çocuğunu okulda öğretmene emanet etmek ya da bir aile bireyinin gözetimine bırakmak ebeveynler açısından kaygı verici olabilir. Bu durum, çocuklarının yanında olmadıkları zamanlarda aşırı kaygılı olmalarına neden olduğu gibi, çocuklar üzerinde de olumsuz bir etki yaratır. Çocuklar, ebeveyni yanlarında olmadığında kendilerini tedirgin hissedebilir, öfkeli davranabilir ve yalnız kalmaya karşı duyarlılık geliştirebilir. Ebeveynler için odakta hep çocuk vardır. Çocuğun düşmemesi için etrafında dolaşan, okulda arkadaşları arasında haksızlığa uğradığında çocuğun hakkını aramaya giden, yemeğini kendi başına yiyebilecekken çocuğa hala kendisi yediren, ergenlik çağına gelmiş çocuklarıyla birlikte uyuyan ebeveynler görmek mümkündür.
Çocuk yetiştirmede ebeveynlerin tutum, davranış ve rollerinin önemi büyüktür. Ebeveynlerin kar küreyicilikten uzak durarak çocuklara destek olmanın pek çok yolu bulunmaktadır. Bunların en önemlisi çocukların hem şimdi hem de ileriki yıllarda başarılı, kendine güvenen ve özgüven sahibi bireyler olması için sorumluluk bilinci kazandırmaktır. Çocuğun kendi davranışlarının sorumluluğunu alması, yeterince büyüdüğünde bir gün içinde kazanabileceği, öğrenebileceği bir beceri değildir. Sorumluluk bilincinin gelişmesi yaşamın ilk yıllarından itibaren atılan adımlar ile mümkündür. Hayat ile ilgili diğer değerler gibi sorumluluk da çocuğun öncelikle anne babasından daha sonra sosyal çevresinden öğrendiği, geliştirdiği bir beceridir (Akın, 2020). Sorumluluk duygusunu geliştirmek için ebeveynlerin çocuğun yaşına, cinsiyetine ve kişisel özelliklerine uygun görevleri çocuğun yapmasına fırsat vermesi, istenilen davranışlar için model oluşturması ve olumlu davranışları pekiştirmesi gereklidir. Ebeveynler küçük yaştan itibaren ilk önce çocuğun kendi ile ilgili sorumlulukları öğrenmesini desteklemek sonra ev ile ilgili sorumlulukların paylaşımını beklemek ve sosyal sorumluluklar konusunda model olmak sorumluluk bilinci kazandırmak için atılacak önemli adımlardır.
Kaynaklar
Akın, E. (2020). “Sorumluluk Bilincini Geliştirmek.” Erişim 30 Mayıs, 2021 tarihinde,http://www.guncedanismanlik.net/ adresinden erişim sağlandı.
Olcay, F. (2020). “Kar Küreyici Ebeveynler.” Erişim 28 Mayıs, 2021 tarihinde, https://sevgilibebek.com/kar-kureyici-ebeveynler/ adresinden erişim sağlandı.
Tuncer, B. (2020). “Kar Küreyici Ebeveyn Misiniz?.” Erişim 28 Mayıs, 2021 tarihinde, https://t24.com.tr/haber/kar-kureyici-ebeveyn-misiniz,791342/ adresinden erişim sağlandı.
Görsel Kaynaklar
https://www.heraldsun.com.au/lifestyle/parenting/which-type-of-parenting-sterotype-are-you/news-story/156367cda5fe1c3c52dcad1fc70452c6
https://www.elele.com.tr/bebegim/cocuk/kar-kureyici-ebeveynler
Ahmet BOSTANCI
Sosyal Hizmet Uzmanı
