Her yıl Mart ayının üçüncü salısı Dünya Sosyal Hizmet Günü olarak kutlanmaktadır. Dünya sosyal hizmet gününün başlangıcı 1980’li yıllara dayansa da resmi olarak 2004 yılında Güney Avusturalya’nın Adelaide kentinde International Federation Of Social Work (IFSW) (Uluslararası Sosyal Hizmet Uzmanları Federasyonu) genel kurulunda karar alınarak kutlanmaya başlamıştır (http://psikolektif.com/psikososyal/bir-gunun-dogusu-dunya-sosyal-hizmet-gunu/). Her yıl (bazı zamanlar iki yıllık da olabiliyor) IFSW tarafından dünya sosyal hizmet gününün teması belirlenmektedir. 2021 yılı teması ise UBUNTU olarak belirlenmiştir. Peki ubuntu nedir? dediğinizi duyar gibiyim.
Ubuntu “Ben biz olduğumuzda benim.” anlamına gelen, diğer insanlar aracılığı ile insan olmaya vurgu yapan bir Afrika felsefesidir. Ubuntu, eski Güney Afrika Devlet Başkanı Nelson Mandela, Başpiskopos Desmont Tutu gibi önde gelen kişiler tarafından savunulmuş bir felsefedir. Ubuntu’nun varlığını tanımlamak için çeşitli kelimeler kullanılmıştır. Bunlardan bazıları sempati, şefkat, iyilikseverlik, dayanışma, misafirperverlik, cömertlik, paylaşma, açıklık, onaylama, uygunluk, iyilik, uyum, karşılıklı bağımlılık, bağlılık, kolektiflik ve fikir birliğidir (Mugumbate ve Nyanguru, 2013).
Ubuntu’nun yaygın hikayesi şöyle anlatılır:
“Afrika’da çalışan bir antropolog çocukları toplar ve onlarla bir oyun oynayacağını söyler. İleride bir ağacın altına meyve bırakmıştır ve oraya ulaşan ilk kişi ödül olarak bu meyveleri kazanacaktır. Antropolog “Haydi başlayın,” dediğinde çocukların hepsi el ele tutuşur ve birlikte koşmaya başlar. Meyveleri de hep birlikte yerler. Neden böyle yaptıklarını soran antropolog şu cevapla karşılaşır: “Biz ‘ubuntu’ yaptık. Yarışsaydık yarışı kazanan bir kişi olacaktı. Nasıl olur da diğerleri mutsuzken yarışı kazanan bir kişi ödül meyveyi yiyebilir? Oysa biz ubuntu yaparak hepimiz yedik.” demiştir.” (https://selinyetimoglu.com/2018/12/10/mutluluk-ve-ubuntu-felsefesi-ben-yerine-biz/)
Peki IFSW yılın teması olarak neden Ubuntu’yu seçti? Ubuntu’nun 2021 yılı teması olarak seçilmesinin bir anlamı bence yaşanan covit-19 salgını. Salgın ile baş etmede başarılı olmanın yolu, toplumlar ve topluluklar olarak hep birlikte aynı hassasiyetle mücadele etmesinden geçiyor. Yani tek başına ben yerine, biz olarak hareket etmek zorundayız. Pandemi döneminde yaşlılar, engelliler ve yoksullar en çok desteklenmesi gereken gruplardan oldu. Sosyal dayanışma gelenekleri güçlü olan bir millet olarak bu konuda hassas davrandık. Sağlıkçılardan, sosyal hizmet çalışanlarına ciddi bir emek sarf edildi. Özellik VEFA Sosyal desek gruplarına gönüllü katılımı diğer ülkelerden belirgin bir şekilde ayırt edilmemizi sağladı.
Ubuntu bizim kültürümüze çok uzak bir kavram değil. Ubuntu intikamın tersidir, yüzleşmenin tersidir, ubuntu hayata, haysiyete, merhamete, insanlık uyumuna ve uzlaşmasına değer verir. (Mugumbate ve Nyanguru, 2013). Dilimizde Ubuntu’yu direkt karşılayan kavram olmasa da diğerkam yani özgeci en yakın kavram gibi duruyor. Türk Dil Kurumuna göre özgeci “Kişisel yarar gözetmeksizin başkasına yararlı olmaya çalışan (kimse), diğerkâm” şeklinde tanımlanmıştır (https://sozluk.gov.tr/). Bir de din bilimlerinde yaygın olarak kullanılan kavram olan îsâr vardır. Bu kavramı ise “bir kimsenin, kendisi ihtiyaç içerisinde bulunsa bile sahip olduğu imkânları başkalarının ihtiyacını karşılamak üzere kullanması, başkasının yararı için fedakârlıkta bulunması” olarak tanımlanmıştır (Çağrıcı, 2000, Akt. Düzgüner 2019). Sözcüklerin temel anlamına bakıldığında varılan sonuç ben’den ziyade biz’e odaklanılmış olmasıdır.
Üniversitelerdeki mezunu sayıları, akredite olmayan bölümlerin hızla çoğalması, yetersiz ve yetkin olmayan akademisyenlerden kurulan bölümler, ehliyetten ziyade aidiyete önem verilmesi, açık öğretim fakülteleri, mülakatla alımların yapılması gibi mesleklerin yok olmasına yönelik girişimler karşısında tüm ruh sağlığı çalışanları birlikte durmalıdır. Sosyal dayanışma sadece incinebilir gruplar için değil mesleki oluşumlar içinde elzem konumdadır. Dünya sosyal hizmet günü hasebiyle bunu tekrardan vurgulamanın önemli olduğunu düşünüyorum.
Sosyal dayanışmaya, prososyal davranışlara, Ubuntu’ya güzel bir örnek olan Psikolektif platformu gibi birleştirici, ben’den ziyade biz duygusuna odaklanan yapılanmalara ihtiyacımız var. Psikolektif TV’nin dünya sosyal hizmet günü videosundaki gibi ortak çalışmalarda bulunmaya ihtiyacımız var. Ortak noktamız ruh sağlığı diyen psikologlara, psikolojik danışmanlarına, sosyal hizmet uzmanlarına, çocuk gelişimcilerine, psikiyatrlara, hemşirelere ihtiyacımız var. Sosyal sorunların, ruh sağlığı sorunlarının çözümü için Ubuntu yapmaya ihtiyacımız var.
KAYNAKÇA
Düzgüner, S. (2019). Prososyal davranışlarda diğerkamlığın(özgecilik) tanımı ve konumu. Bilimname, 40, 351-373
https://selinyetimoglu.com/2018/12/10/mutluluk-ve-ubuntu-felsefesi-ben-yerine-biz/ adresinden erişilmiştir.
http://psikolektif.com/psikososyal/bir-gunun-dogusu-dunya-sosyal-hizmet-gunu/ adresinden erişilmiştir.
Mugumbate, J., & Nyanguru, A. (2013). Exploring African philosophy: The value of ubuntu in social work. African Journal of Social Work, 3,1, 82-100.
GÖRSEL KAYNAKÇA
Sosyal Hizmet Uzmanı Emine Nur Erim
Muhammet KİREMİTCİ
Sosyal Hizmet Uzmanı
