Günlük hayatta, evde ya da komşuda hepimizin çoğunlukla karşılaştığı bir manzara vardır. Elinde kaşıkla çocuğun peşinden koşan, çocuğa zorla yemek yedirmeye çalışan annelerle karşılaşırız. Ebeveynlerden özellikle de annelerden, “Çocuğum yemek yemiyor, çocuğum zayıfladı.” gibi cümlelerle çocuklarının iştahsızlığından yakındıklarını duyarız.
Yeme davranışı çocuğun bireysel yapısı, sağlığı, çocuk ve ailenin duygusal durumu, ailenin çocuk gelişimi hakkındaki bilgisi, aile çocuk ilişkisi, ailenin içinde bulunduğu sosyo-ekonomik durum ve kültürden etkilenerek gelişmekte ve şekillenmektedir (Selimoğlu, 2014). Bundan dolayı ebeveynlerin çocukluk çağında çocuğun yemek yeme davranış ve tutumları üzerindeki etkisi oldukça fazladır. Birçok ailede özellikle de çocuğun bakımı ve ihtiyaçlarıyla daha yakından ilgilenen annelerin yaptığı en büyük hatalardan biri çocuğun doymayacağı ya da çocuğun zayıf olma endişesi ile ihtiyacından fazlasını yedirmeye çalışmalarıdır.
Çocuğu baskı altına alarak yemek yedirmeye çalışmak çocukta bazı yiyecekleri yemesine yönelik isteksizlik oluşturabilir. Bazen çocuğa zorla yemek yedirmeye çalışmak da çocuğun yemek yeme konusundaki zıtlaşmasını daha da artırabilir. Bunun yanında ebeveynler tarafından zorla yemek yedirilen çocuklar yemeği yese bile çocuk tarafından ebeveyne yönelik içten içe bir öfke duymasına neden olabilir.
Yine yapılan en büyük hatalardan biri çocuğa ekran karşısında yemek yedirmeye çalışılmasıdır. Bunun sonucunda çocuğun gereğinden fazla yemek yemesine ilerleyen zamanlarda bozuk yemek yeme davranışları göstermesine ve buna bağlı olarak da çocukta kilo problemleri oluşmasına zemin hazırlar.
Aile içinde çocuğa yemek yedirmeye çalışan ebeveynler ya da ailenin diğer üyeleri çocuklarına zorla yemek yedirmek yerine çocuğunun sağlıklı ve düzenli beslenmesi konusunda farklı çözüm yolları denemelidir. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz:
- Öncelikle anne, yemek yemeye direnen çocuğa zorla yedirmeye çalışmamalıdır.
- Yemek yenilen ortamın keyifli, sakin ve stressiz olmasına özen gösterilmelidir.
- Çocuk yemek yemenin bir oyun olmadığını anlamalıdır.
- Çocuğun açlık kavramını öğrenmesi için yemekten önce acıktığınızı vurgulamalısınız.
- Çocukla birlikte sofra hazırlamaya ve onunla birlikte sofrada bulunmaya özen göstermelisiniz.
- Şeker, çikolata, gazlı içecekler vb. gıdaların evde bulundurmamak çocuğun bu tarz gıdaları öğün aralarında yememesine dikkat etmek son derece önem arz eder.
- Yemeklerin aynı saatte yenmesine dikkat edilmelidir. Bu tutum çocuğa hem güven duygusu aşılar hem de belli bir saatte yemeğe hazır olması konusunda alışkanlık kazandırır.
- Ebeveynler çocukların yiyeceği miktar konusunda gerçekçi olmalı, iştahı kaçan çocuğun yiyeceğinden fazlasını yedirmemeye veya fazlasını tabağına koymamaya dikkat etmeli.
- Hazırlanan yemekler ve yiyecekler görüntü, renk ve şekil yönünden çocuğun hoşuna gidecek şekilde hazırlanması çocuğun yemek yemesini kolaylaştırır. Ayrıca yemekten sonra da doyduğunuzu belirtmeniz çocuğun yemeğini yemesi yönünde bir istek algısı oluşturacaktır.
- Son olarak çocuğun yemeği yemesi ya da yememesi durumlarında ödüllendirilme veya cezalandırma aracı kullanmamaya özen gösteriniz. Bu şekilde çocuğun yemeğe karşı isteksizlik duymasına ya da aşırı yemek yemesine ve bunun sonucunda da kilo problemi yaşamasına engel olabilirsiniz.
Çocukluk döneminde yeme konusunda baskıcı ailelerin çocuklarında yeme bozuklukları daha sık olarak görülmekte ve çocuk daha seçici olmaktadır (Aktaş, 2012; Swyden, Sisson, Morris, Lora, Weedn, Copeland ve Copeland, 2017). Bu nedenle ailelerin bu konuda dikkatli olmaları ve çocuklarına baskı yapmaktan kaçınmaları gerekmektedir. Çocuklar yeme konusunda bağımsız davranabilecek şekilde yetiştirilmelidir. Ancak bu durum gerçekleştirilirken çocukların sağlıklı seçimler yapabilmesi için gerekli beslenme bilgisinin doğru şekilde verilmesi de önemlidir. Annelerin bu konudaki bilgileri çocuklarının beslenmesini etkilemektedir ve annelerin doğru beslenme uygulamalarını bilmeleri bu açısından önem kazanmaktadır. (Özdağan, Balaban ve Uçar, 2018).
KAYNAKÇA
Selimoğlu M. A., “Sağlıkta ve Hastalıkta Çocuk Beslenmesi”, Akademi Yayınları, İstanbul, 2014
Özdağ, Y., Balaban, S. & Uçar, A. (2018). Annelerin Çocuk Besleme Uygulamaları ve Çocukların Yemek Yeme Davranışları. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi, 7(1), 1-13. Doi: 10.17100/nevbiltek.326672
https://www.hurriyet.com.tr/aile/yemek-yedirmek-icin-israr-etmeyin-ceza-vermeyin-41545646
https://www.cnnturk.com/saglik/cocuklara-zorla-yemek-yedirmeyin
GÖRSELLERİN KAYNAKÇASI
https://www.acibademhayat.com/istahsiz-cocukla-bas-etme-yontemleri
Emine BATUR
Sosyal Hizmet Uzmanı
