Gestalt terapinin psikoterapi alanına kazandırdığı kavramlardan olan tamamlanmamış işler, Perls’e göre; tamamlanmadıkça kişiyi ölene dek bırakmayan, tamamlanmamış erken dönem yaşantılarını kişiye tamamlanana kadar tekrar tekrar hatırlatan ve kişinin yaşamında çizdiği yolda, verdiği kararlarda önemli bir role sahip olan bir kavramdır (Sakarya, 2002). Bu tanımın yanı sıra Keskin (2018), beynimizin duygusal formunu oluşturan ve bize sorumluluğumuzu hatırlatan beyin mekanizmasının gerek dış gerekse iç etkenler ile uyarılması sonucu, bu kısımdan çıkan sinyallerin prefrontal yani beynin düşünen, karar alan kısmına ulaştığını belirterek beynin sorumluluk merkezinden aldığı emri yerine getirmeye, tamamlanmamış döngüyü tamamlamaya çalıştığı görüşünü ortaya koymaktadır. Bu yönüyle tamamlanmamış işler kavramının fizyolojik ve psikolojik boyutu temellendirilmiş olmaktadır.
Tamamlanmamış işler kavramının hem fizyolojik hem de psikolojik boyutunda ihtiyaçlar önem kazanmaktadır. İhtiyaç, yaşamın devamlılığı için karşılanması gereken olgu ve eylemleri içeren bir kavram olarak bilinmektedir; aynı zamanda Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisinde kendini gerçekleştirme basamağına yönelik sürecin bütününde fizyolojik, güvenlik, sevgi-ait olma ve saygı ihtiyacının karşılanmasının gerekliliği yer almaktadır. Hiyerarşinin alt basamağındaki ihtiyaçlar karşılanmadan üst basamağına geçilememe savı, bireyin genel yaşantısına uyarlandığında çocukluk döneminde yarım kaldığını düşündüğü olgu ve olaylar sebebiyle yetişkinlikteki daimî iyilik halinin sağlanamaması ya da bilinçaltındaki duygu ve düşüncenin bireyin yaşam akışında bir engel olarak ortaya çıkması muhtemel olmaktadır.
Tamamlanmamış işler yalnızca tamamlanamayan ihtiyaçlardan değil yarım kalan duygulardan da oluşmaktadır; örneğin bir arkadaşının, çevreden duyduğu ve doğruluğu kanıtlanmamış bir olay yüzünden kendisi ile arkadaşlığını bitirdiğini öğrenen bir birey; süregiden bir arkadaşlık, arkadaşına ifade edemediği duygu ve düşünceleri sebebiyle arkadaşlık ilişkisinin yarım kaldığını düşünebilmektedir. Tamamlanmamış işler bu gibi daha birçok konuda etkili olmaktadır; eğitim, alışveriş, edebiyat, kültür… Gürdin’in (2020) araştırmasında tüketicilerin herhangi bir eşyaya yönelirken önceki diğer eşyalarıyla veya yeni alacağı diğer eşyalarla bir bütün oluşturup oluşturmayacağına dikkat ettikleri görüşüyle alışveriş; Keskin’in (2018) çalışmasında, Tanpınar’ın romanlarında okurun merakını canlı tutan yarım bırakılmışlıklarla öykülerinde, hikâye kahramanlarının okurunu da peşinden sürükleyen serüvenlerinde yer alan daimi belirsizlikler ve emek sarf etmelerine rağmen yine de bir sonuç elde edemeyişleri çıkarımı ile tamamlanmamış işlerin edebiyattaki etkisi ortaya konmaktadır.
Tamamlanmamış işler; bastırılmış duygular, yoğun düzeyde stres ve kaygı gibi etmenler sonucunda bireyin yaşam akışını etkilemekte, bilişsel işlevlerde bozukluklara yol açabilmekte, depresyon, anksiyete gibi ruhsal bozukluklara sebep olabilmektedir. Bu gibi olumsuzlukların engellenmesinde Gestalt terapi; bireyin duygularının farkına varabilmesi ve onları yaşayabilmesini sağlayan ifade edilememiş duygu ve düşüncelerin şimdi ve burada ile ifade ettiği boş sandalye, bilinçaltındaki duygu ve düşüncelerin sembolleştirilmesi ile ortaya çıktığı düşünülen rüyaların o an yaşanıyormuş gibi anlatıldığı ve rüyadaki tüm kişilerin, objelerin kişisel olarak seslendirildiği rüya tekniği gibi teknikler kullanmaktadır. Farklı terapi yaklaşımlarında da bireyin engellenmiş ya da bastırılmış duygu ve düşüncelerini temel alan teknikler kullanılarak yarım kalan duygular, düşünceler, işlerin tamamlanmasına yönelik çalışmalar yapılmaktadır.
Kaynakça
Gürdin, B. (2020). Zeigarnik ve Diderot Etkilerinin Yeni Ürün Alımında Tüketiciler Üzerindeki Etkisi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), 151-173.
Keskin, K. (2018). Zeigarnik Etkisi Ve Tanpınar’ın Hikâyeleri. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(2), 313-325.
Sakarya, S. (2002). Geştalt Terapisinin Oluşumu ve Günümüze Yansıyan Tartışmalar. temas: Geştalt Terapi Dergisi, 1(1), 3-15.
Görsel Kaynakça
https://www.wannart.com/yarimin-hikayesi-zeigarnik-etkisi/ adresinden alındı.
http://www.olaganustukanitlar.com/gestalt-terapisi-nedir/ adresinden alındı.
Özge ÇANKAYA
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
Psikolojik Danışman
