Bu Yazıyı Tahmini Okuma Süresi: 3 Dakikadır.

“Her şey kendi varlığı içinde sürekliliğini korumaya çalışır.”

Spinoza

                Gestalt psikolojisi; insanın zihnine ve davranışlarına bütüncül bir şekilde yaklaşan bir düşünce okuludur. Çevremizdeki dünyayı anlamlandırırken her küçük bileşene odaklanmamamız gerektiğini çünkü zihinlerimizin nesneleri büyük bir bütünün parçası ve daha karmaşık sistemlerin unsurları olarak algılama eğiliminde olduğunu söyler (Cherry, 2019).

Yaşamı; ihtiyaçları karşılama süreci olarak tanımlayan Gestalt kuramcıları, gestaltı şekil ve zemin olarak tanımlar. Şekil; orada olan özellikken, zemin; yaşantının tümüdür. Şekil nettir ve bizim dikkatimizi çeker bunun dışında kalan her şey zemindir. Gestalt Terapiye (GT) göre ihtiyaç organizmanın farkındalık oluşturduğu ve tamamlanmamış bir gestalttır, bu şekil haline gelirken diğer yaşantıların tümü zemin olarak kalır. İhtiyaç giderildiğinde gestalt da ortadan kalkar ve şekil de zemin haline gelmeye başlar. Bunun ardından yeni bir gestalt şekil haline gelir. Gestaltın oluşumu ve yıkılma süreci kesintiye uğradığında bitirilmemiş iş ortaya çıkar. Karşılanmayan bu ihtiyaç kişiyi rahatsız etmeye devam eder (Murdock, 2016).

Gestalt terapistlerine göre her şey zıddıyla vardır. Karanlık aydınlığı, gece gündüzü meydana getirir, yani her şey iki zıt kutuptan oluşmaktadır. Yaşam ve ölüm, feminen ve maskülen, pasif ve agresif diğer zıtlıklardır. Perls, Freud’un süperegodan bahsederken bunun zıttından bahsetmediği için onu eleştirmiştir. Süperegonun zıddının infraego olduğunu iddia etmiştir. En bilinen şekliyle Perls bunu ‘top dog’ ve ’under dog’ olarak tanımlamıştır (Murdock, 2016). Top dog (Baskın ben); ısrar eden, insanları kontrol altına alan, üstün olmaya çalışan, otorite tarafımızken; under dog (çekinik ben); çekinik, baskın ben taraftan gelen emirleri tam olarak yerine getirmemek için savunmacı, çaresiz davranan tarafımızdır. Kutuplar yaşamın normal bir parçasıdır, kendi psişemiz içinde iki kutup da bulunmaktadır (Karahan ve Sardoğan, 2016).

Gestalt terapi’ye göre temas, yaşamın temel kavramıdır. Temas; kişinin kendisiyle ya da çevreyle ilişkisi olarak tanımlanmaktadır. Görmek, tatmak, dokunmak, konuşmak, hareket etmek çevre ile temas kurmanın farklı yollarıdır (Murdock, 2016). Bireyin yalnızca temas aracılığı ile dünyayla ilişkiye geçerek kendi gelişimini sürdürebileceğini söyler (Özcan- Akbulut, 2019). Ancak burada kişinin çevre ile temasının ‘temas sınırında’ gerçekleşmesi önemlidir yani kendisi ile diğerini ayırt edebilmelidir. Bu sağlıklı ‘ben’in oluşması için gereklidir (Ben-Sen/Ben-O ayrımı) (Murdock, 2016). Temas, kişi ile diğerleri arasında olmanın yanı sıra kişinin kendisiyle de yaşanabilmektedir. Kişinin kendiyle temasında kişi kendi bedeni, duygu ve düşünceleriyle temas halindedir. Çevreyle temasta ise bireyin geçmiş, gelecek ve şu anki tecrübeleri, başkalarıyla ve nesnelerle teması söz konusudur. Kişi başkalarıyla etkileşimdeyken kurmuş olduğu temaslar sonucunda ne olduğunun/olmadığının farkına varmaya başlar (Gürsoy, 2009). Temas, kişiler arası etkileşimlerde özgüven, bağımsızlık, atılganlık ve problemler ile başa çıkmak için sosyal etkileşimleri tercih etme gibi olumlu pozitif özellikleri kapsamaktadır (Akbulut, 2019). Farkındalık döngüsünde bir aksama olduğunda temas sınırlarında oluşan bazı bozuklukları Perls ve arkadaşları temas bozuklukları olarak adlandırmışlardır. Gestalt terapide psikolojik sağlık açıklanırken en önemli dayanak noktalarından olan temas biçimleri “kendine çevirme”, “sınırların yokluğu”, “duyarsızlaşma”, “yön değiştirme”, “içe verme”, “dışa yansıtma”, “yardım eden sendromu” ve “çekilme” olarak belirtilmiştir (Gökdemir – Aktaş, 2002).

GT terapistlerine göre sağlıklı insanlar çevresiyle harmoni (uyum) içerisinde yaşayan insanlardır. Çevresiyle karşılıklı bir bağlılık içinde olduğunu bilen birey hem kendi ihtiyaçlarını karşılamada hem de toplumun ve diğer insanların ihtiyaçlarını karşılamada duyarlıdır. Sağlıklı insan; spontandır, duygularıyla tepki verir, kendini ifade eder, başkalarıyla doğrudan temas kurar ve otantik bir ilişki kurar. Yaşamında yaptığı seçimlerin ve kararların sorumluluğunu alır. Sağlık aynı zamanda otantik varoluşu yaşamak olarak tanımlanabilir. Bitirilmemiş işler birikmedikçe kişi ne yapmak istediğinde serbesttir, çevresindeki insanlarla birlikte şimdi de ve oradadır (Murdock, 2016).

Gestalt psikolojisi, insan algısının sadece çevremizdeki dünyada gerçekte neyin mevcut olduğunu görmekle ilgili olmadığını algıladığımız şeylerin çoğunun motivasyonlarımızdan ve beklentilerimizden etkilendiğini göstermiştir. Gestalt psikolojisi, bazı kavramlarının deneysel olarak tanımlanması ve incelenmesi zor olabileceğinden eleştiriyle karşı karşıya kalmıştır. Bütünün parçalarından farklı olduğu fikri, beyin ve sosyal davranış anlayışımız dahil olmak üzere diğer alanlarda da rol oynamıştır (Chery, 2019).

 

Kaynakça

1. Cherry K., (2019, Kasım 18). Gestalt Psychology Overview. Erişim Adresi: https://www.verywellmind.com/what-is-gestalt-psychology 2795808#:~:text=Gestalt%20psychology%20is%20a%20school,focus%20on%20every%20small%20component.

 

2. Gökdemir-Aktaş, C. (2002). Gestalt temas biçimleri ölçeği yeniden düzenlenmiş formun Türk örnekleminde faktör yapısı, geçerliği ve güvenirliği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.

 

3. Gürsoy, Ü. (2009). Üniversite öğrencilerinin Gestalt temas biçimleri ile yaşam doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.

 

4. Karahan F. ve Saruhan M. E. (2016). Psikolojik Danışma ve Psikoterapide Kuramlar. Ankara: Nobel.
5. Murdock, N. L. (2016). Psikolojik Danışma ve Psikoterapi Kuramları (F. Akkoyun, Çev.). Ankara: Nobel.
6. Özcan-Akbulut E, (2019). Evlilik uyumu ile gestalt temas engelleri ve akılcı olmayan inançlar arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Burdur.

 

Görsel Kaynakça

1. https://www.lancetalent.com/blog/donde-encontrar-tema-compatible-woocommerce-dt/
2. http://www.olaganustukanitlar.com/gestalt-terapisi-nedir/
3. https://tuba-aydin.com/gestalt-terapi/

Sümeyye Nur KANDEMİR

Psikolojik Danışman