Yediden yetmişe sürekli elimizde olan akıllı telefonlarımız ve aktif olarak kullandığımız sosyal medya hesaplarımız hayatlarımızın önemli bir bölümünü kapsar hale geldi. Artık telefonlarımız bizleri ele geçirmiş halde ve onlara dur demek de neredeyse imkânsız!
“Nerde o sohbetler, nerde o beraber geçirilen an’lar” derken bulduk kendimizi. Artık herkes küçücük ekranlara bakarak yaşıyor. Uzun uzun sohbetler yerine sus pus ekrana bakarak, yazışarak sohbet eder olduk ne yazık ki!
İnternetle bu kadar iç içe olmamız ruh sağlığımızı da etkiler hale geldi ki bunun farkında bile değiliz. Ruh sağlığımızı ne ölçüde etkiliyor eminim ki aranızda bu durumu merak edenleriniz vardır. İnternetle beraber sosyal medya hesaplarımızın çoğalması bırakın yetişkin bireyleri çocuklarımızın ruh sağlığını bile tehdit eder duruma geldi.
Peki, nedir bu sosyal medya neler barındırıyor içerisinde: Facebook, Instagram, Snapchat, Youtube ve Twitter gibi sosyal paylaşım siteleri örnek olarak verilebilir. Sosyal medya üzerine yapılan araştırmalarda ise şöyle bir sonuç ortaya çıkmıştır.
“İngiltere’de gençler arasında yapılan bir araştırmada ruh sağlığı için en zararlı sosyal medya platformunun Instagram olduğu ifade edildi.”
Instagram Neden Gençlerimizin Ruh Sağlığına Zarar Veriyor?
Gençlerimiz, popüler olma isteği, daha fazla takipçi sayısına sahip olma isteği, daha fazla fotoğraf paylaşarak beğenilme isteği gibi davranışlarda bulunabilirler. Aslında böyle isteklerle davranışlarda bulunmaları onlar için normalken ruh sağlıkları için de bir o kadar tehdit barındırabiliyor.
Sosyal medyada normal yaşamın aksine birçok bilgi ve görüntüye kısacası birçok yaşantıya hızlıca ulaşılması sonucunda birey kendi yaşantısı ile bu yaşantıyı kıyaslayabilmekte ve çeşitli derecelerde aşağılık ve yetersizlik duygusu geliştirebilmektedir. Özellikle çocuk ve gençlerin birbirleri ile kıyaslama ve rekabet eğilimleri sebebiyle bu durum çocuk ve gençler için daha büyük olumsuz etkiler yaratabiliyor. Ayrıca Instagram’ın görsel içerikli bir platform olması ve yeterli kontrolün olmaması gençlerin cinsel içerikli görüntülere maruz kalmasına yol açabiliyor. Gençlerin kontrolsüzce kendilerinin görüntülerini paylaşması ya da paylaşanların görüntülerine maruz kalması ayrı bir tehdit olarak karşımıza çıkabiliyor. Yaşamın hızlı bir biçimde aktığı Instagram’da gençler yaşamlarının kalitesini aldıkları beğeniler ve yorumlarla ölçüyor, yetersiz beğenilme ve yorumlar ise yoğun kaygı yaratabiliyor. Kısacası geçmişin yüz yüze iletişimi yorum ve eleştiri noktasında bireyi karamsar bırakabilirken, günümüzde oturulan yerlerden ve kapalı kapılar ardından yapılan, zaman zaman da acımasız olabilen bu eleştiri ve yetersiz beğenilmeler zorbalığı arttırmakta ve gençlerin ruh sağlığını olumsuz etkilemektedir. Yetersizlik, yalnızlık duygusuna dönüşebilmektedir. Yoğun yetersizlik duygusu, aşağılık kompleksi, yalnızlık duyguları olumlu bir amaca dönüşmediği sürece bireyin kişiliğine zarar vermekte, bireyi daha pasif, içine kapanık ve sosyalleşme amacı olmayan bir birey haline getirebilmekte ve bu durum ruh sağlığı için ciddi bir tehdit oluşturabilmektedir. Nitekim diğerlerinden daha ilginç, daha cesurca öz çekimler çekip Instagram’a koyma amacıyla çatılara, yüksek yerlere çıkan ve tehlikeli işler peşinde koşan bireyler bu duruma somut bir örnektir.
Nedir Bu Tehdit?
Paylaşılan fotoğrafların beğenilmesi, fotoğrafı paylaşan bireylerin popülerliğini arttırmak için olduğundan farklı bir kişiliğe bürünmeleri, olası tehdit nedenleri arasında denilebilir. Instagram’ın görsel bir platform olması beğenilme isteğini de beraberinde getiriyor. Bunun olmaması halinde bireyin, kendini yeterli hissedememe ve kaygı gibi ruh hallerine sürüklenmesi kaçınılmaz son oluyor.
Ayrıca gençlerimizin takip ettiği arkadaşlarının eğlenceli vakit geçirdiğini görmesi ve bunun üzerine kendisinin bunu yapamaması, bireyde kendisini yeterli hissedememe ya da dışlanma gibi duyguların barınmasına neden olabilir. Bu da ruh halini olumsuz etkileyecek güvensizlik, kendini eksik hissetme veya kaygı halini arttırabilir.
Çocuklarımız Nasıl Etkileniyor?
Çocuklarımız üzerinde ki en büyük ve en önemli etkisi onları yalnızlaştırması! Evet, çocuklarımız artık bilgisayar başında ya da ellerinde telefonlarıyla vakit geçiriyor. Bu durum da onların sosyal çevresinden uzaklaşmasına neden oluyor. Artık aileleriyle vakit geçirmek yerine sosyal medyada gezinmek onları daha mutlu eder oldu. İşte böylece çocuklarımızın ruh sağlığı da tehlike altına girebiliyor. Anne baba olarak bu tehdidin farkına varmalı ve önlemler almalıyız.
Sosyal medya çocuk ve gençlerimizi böyle etkilerken bazen de yararlarına da rastlamak mümkün olabiliyor. Örneğin;
“20’li yaşlarında olan Isla Whateley, ilk başta sosyal medyanın kendisini ‘değerli’ hissettirdiğini, ancak ardından gerçek hayattaki arkadaşlarından uzaklaşarak online arkadaşlarına yöneldiğini anlatıyor. Zamanla sosyal medya görüntülerinden kendisini başkalarıyla kıyasladığı için kötü hissetmeye başladığını vurguluyor.
19 yaşında arkadaşlarının yaptıklarını yapamadığı için kendini iyi hissetmediğinden depresyona girdiğini anlatan Isla, sosyal medyayı lehine çevirmeyi başarmış. Ruh sağlığı hakkında bir blog açarak insanlarla bu konuda açıkça konuştuğunu ifade ediyor.”
Böylece Isla, kendini iyi hissetmek adına çözüm üreterek kaçmak yerine sosyal hesabından kendini ifade etmenin yolunu bulmuş ve bu sayede birçok insanla tanışma şansını yakalayabilmiştir. Hızlı bir iletişim ağı fırsatını elde edilebilmiş ayrıca kolay ve hızlı bir biçimde kendini anlatabilme imkânını da yakalayabilmiştir.
Bazen de sosyal medyanın alkol, sigara gibi kötü alışkanlıklara başlama olasılığını azalttığı araştırmalar arasında yer alıyor. Sosyal medyada geçirilen vaktin artması zararlı alışkanlıklara başlama riskini azaltması açısından insan sağlığını olumlu yönde etkileyen faktörler arasında yer alıyor.
Arzu UYAR
Psikolojik Danışman
Kaynakça
Gençlerin ruh sağlığı için ‘en zararlı’ sosyal medya platformu Instagram. (2017, 19 Mayıs). BBC Türkçe. Erişim adresi: http ://www.bbc.com/turkce
Günde bir saat sosyal medya çocukların mutluluğunu azaltıyor. (2017, 10 Nisan). BBC Türkçe. Erişim adresi: http ://www.bbc.com/turkce
