Daha önce hiç reddedildiniz mi? Evet dediğinizi duyar gibiyim. Şimdi o ana geri dönüp neler hissettiğinizi bir düşünmenizi istiyorum…
Blackhart ve arkadaşları (2009) reddedilmenin geniş bir olgu olarak kullanılmasına karşı asıl anlamını; belirgin bir şekilde sosyal ilişki isteğinin geri çevrilmesi olarak tanımlamışlardır (Akt. Soylu, 2010). Bu durumda kişiye daha önce, uzun yahut kısa süreli ilişki kurduğu kişi ya da kişiler tarafından artık bu ilişkinin devamının olmayacağı belirtilir ancak kişi bu ilişkinin devamlılığını ister. Reddedilmek acıtır. Buradaki acının kaynağı açık olumsuz geri bildirimin varlığıdır. Kişi burada sosyal ilişki kaybı hisseder (Molden ve ark., 2009; Akt. Soylu, 2010). Toplumsallaşmaya başladığımızdan bu yana insanlar işbirliği içinde yaşamaya başladılar ve bunun sonucunda da bir başkasının desteğine ihtiyaç duyarlar. Yaşamda kalabilmek içinde gruplara güvenmeyi tercih ettiler.
Araştırmacılar, reddedilme acısının fiziksel yaralanma acısından çok da farklı olmadığını gösteren şaşırtıcı kanıtlar buldular. Reddedilmenin bireyin psikolojik durumu ve genel olarak toplum içinde ciddi etkileri vardır. Sosyal reddetme duygu, biliş ve hatta fiziksel sağlığı etkileyebilir (Weir, 2012). Kaliforniya Üniversitesi’nden Naomi Eisenberger ve Purdue Üniversitesi’nde Kipling Williams ve meslektaşları, sosyal reddedilişin fiziksel ağrıya sebep olan beyin bölgelerinin çoğunu harekete geçirdiğini buldu (Weir, 2012). Araştırmacılar bilgisayar üzerinden oynanan bir top atma oyunu tasarladılar. Bu oyun 3 kişiyle oynanmaktadır. Katılımcılara bilgisayar üzerinden birbirlerine top atma oyunu oynayacakları söylenir. Katılımcılar birbiriyle top oynadıklarını sanarken aslında bilgisayar ile oynamaktadırlar ancak deneyin bu kısmı katılımcılara söylenmemiştir. Oyun başladıktan bir müddet sonra 2 katılımcı yani bilgisayar kendi oynamaya başlar. Oyun iki kişinin birbirine top atmaya başladığı bir sürece dönüşür yani biri reddedilmiştir. fMRI cihazı tarafından reddedilen oyuncunun beyin aktiviteleri incelenir. Dorsal anterior cingulate bölgesinin aktivite gösterdiği bulunur. Bu bölge fiziksel ağrıya tepki olarak aktivite gösteren bölgedir. Beyniniz söz konusu olduğunda, kırık bir kalp kırık bir koldan çokta farklı değildir (Weir,2012).
Peki ya insanlar kabul edilme ya da reddedilme ile ilgili tanımları için neden sıcaklıkla ilgili metaforları kullanırlar? Örneğin sevmediğimiz birinden bahsederken kanım ısınmadı deriz ya da soğuk biri diye tanımladığımızda neden o kişinin dostça olmadığı kanısına varırız. Araştırmalar kullandığımız metaforların psikolojik bir temeli olduğunu gösteriyor. Size bir deneyden bahsetmek istiyorum. Psikolog Chen- Bo Zhong ve Toronto Üniversitesi Rotman İşletme Okulun’dan Geoffrey Leonardelli sosyal izolasyonun fiziksel bir soğukluk hissi yaratıp yaratmayacağı fikrini test etmek istediler. Bir grup gönüllüyü iki gruba ayırdılar. İlk gruba sosyal olarak dışlandıkları bir olayı, diğer gruba ise kabul edildikleri bir olayı düşünmelerini istediler. Daha sonra binanın bakım personeli tarafından bu bilgi isteniyor diyerek oda sıcaklığını tahmin etmelerini istediler. Deneyin ilginç kısmı da burada başlıyor. Sosyal olarak reddedildiği anılarını düşünen grup diğer gruba göre daha düşük sıcaklık tahmininde bulunmuştur. Zhong bu durumu ‘Sosyal dışlanma deneyimi yaşayanların kelimenin tam anlamıyla üşüdüğünü gördük.’ şeklinde açıklamıştır (Psychologicalscience, 2008). Kendilerini reddedilen olarak algılayan insanlar düşük benlik saygısına sahip olma eğilimindedirler ve sosyal konumlarıyla ilgili geri bildirimlere karşı daha fazla duyarlılık gösterirler (Kashdan ve ark., 2014).
Bu çalışmalar ait olma ihtiyacının temel bir ihtiyaç olduğunu gözler önüne seriyor. Reddedildiğimiz zamanlarda bu ihtiyacı karşılayamamak psikolojik olarak bize zarar veriyor. Reddedilme durumu insanın kendine olan saygısının ve varoluşsal amacının azalmasına da sebep olabiliyor. Bu durumda kişinin sosyal ortamlarda olması, sevildiğini ve saygı duyulduğunu bilmesi reddedilmenin acısını hafifletecektir.
Araştırmacılar reddedilmenin acısını azaltmada duygu düzenleme stratejilerinin etkili olabileceğini söylemektedir. Daha dikkatli katılımcıların, sosyal olarak reddedildikten yaklaşık bir saat sonra daha az sosyal sıkıntı yaşadığı, bulunan araştırmalarda vardır. Reddedilmeden, en az düzeyde hasar almak için farkındalığımızı artırmak faydalı olacaktır (Kashdan ve ark, 2014).
Reddedilme durumunda hemen kendinize ağır eleştiriler ve suçlamalarda bulunmak yerine özgüveninizi geri getirecek düşüncelere odaklanmaya çalışın. Mesela iyi olduğunuz 5 özelliğinizi yazarak başlayabilirsiniz. Diğer sosyal ortamlarınızla sosyalleşmeye devam edin. Her reddedilmeyi kişisel algılamayın. Ayrıca reddedilmeden de öğreneceğiniz pek çok şey olduğunu unutmayın.
Sümeyye Nur KANDEMİR
Psikolojik Danışman
Kaynakça
- Kashdan, T. B., DeWall C.N., Masten, C.L., Pond Jr, R.S., Powell, C., Combs, D., Schurtz, D.R., Farmer, A.S., (2014). Who İs Most Vulberable To Social Rejection? The Toxic Combination Of Low Self Esteem And Lack Of Negative Emotion Differentiation On Neural Responses To Rejection. Erişim Adresi: https://doi.org/10.1371/journal.pone.0090651
- Psychologicalscience, (2008). Cold and Lonely: Does Social Exclusion Literally Feel Cold? Erişim Adresi: https://www.psychologicalscience.org/news/releases/cold-and-lonely-does-social-exclusion-literally-feel-cold.html
- Soylu, B., (2010) . Psikolojik Ve Sosyal Dışlanma İle Sosyal Reddedilme Kavramları Arasındaki Farklılıkların Saldırganlık Temelinde İncelenmesi: Cinsiyet, Bağışlayıcı Kişilik Ve Negatif Duygulanımın Rolü. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek lisans tezi.
- Weir, K. (2012). The pain of social rejection. American Psychological Association. 43(4), 50. Erişim Adresi: https://www.apa.org/monitor/2012/04/rejection.aspx
Görsel Kaynakça
- https://www.wowote.com/tag/reddetmek
- https://www.mynet.com/kirik-kalp-sendromu-kadinlari-tehdit-ediyor-27800-mykadin
