Işık kutusu terapisi (light box therapy) günümüzde ışık terapisi, parlak ışık terapisi, fototerapi isimleriyle de bilinmektedir. Peki, nedir ve terapide nasıl kullanılır bu ışık kutusu?
Işık kutusu, loş ışık üreten özel olarak tasarlanmış sabit eşyadır. Işık kutusu standart bir dalga boyu ve ışık miktarı üretir. Kullanılan ışık parlak güneş ışığı verecek derecede geniş spektrumlu florasan ışığıdır ve beyaz renkte görünür ama içerisinde mavi renk de vardır veya sadece mavi renkten oluşur. Bu önemlidir çünkü mavi ışığın sirkadiyen ritmi etkilediği bilinmektedir. Sirkadiyen ritim ise vücudun kimyasal, hormonal üretimini ve metabolizmasını yaklaşık 24 saatlik döngü boyunca düzenler. Böylece uyku zamanında uyumanızı ve uyanmanız gerektiğinde uyanmanızı sağlar.
Işık kutusu tedavisine özellikle kış mevsiminin yoğun ve uzun olduğu bölgelerde daha çok ihtiyaç duyulur. Mümkün olduğunda, ışık kutusu terapisi yerine doğal güneş ışığına maruz kalarak da bir tedavi denenebilir. Güneş, 100.000 lux’e kadar tam spektrum ışık sağlar ve bunun sirkadiyen zamanlaması üzerinde daha güçlü bir etkisi olur.
Doğal güneş ışığı ile tedavide dikkat edilmesi gereken iki husus vardır: Bunlardan biri, hasta direkt olarak güneş ışığı almamalıdır, gözlere zarar verebilir. Diğeri ise güneş gözlükleri kullanmaktan kaçınılmalıdır, çünkü tedavinin odak noktası ışığın retinaya nüfuz etmesidir (Ekinci, Okanlı ve Gözüağca, 2005).
Işık kutusu terapisi, uyku bozuklukları, letarji, duygu durum bozuklukları ve mevsimsel affektif bozukluk gibi psikolojik rahatsızlıkların tedavisinde kullanılmaktadır. Işık kutusu hastanın bir metre uzağında günde iki –dört saat tutulması ve dakikada bir kez hastanın ışığa göz atması sağlanır. Üç veya dört gün içinde belirgin iyileşme olur (Öztürk 1997; Akt. Finlayson 2003; Akt. Ekinci ve diğerleri, 2005).
1986 yılında Uluslararası Ruh Sağlığı Enstitüsü (National Institute of Mental Health) tarafından yapılan çalışmada mevsimsel affektif bozukluk geçiren 112 hastaya bu terapi uygulanmış ve %80‘inde etkili olduğu görülmüştür. Amerikan Tıp Birliği (American Medical Association) ve Amerikan Psikiyatri Birliğinde (American Psychiatric Association) fototerapiyi, ağır mevsimsel affektif bozukluğu semptomları olan hastaların tedavisi olarak onaylamıştır (Finlayson, 2003; Akt. Ekinci ve diğerleri, 2005).
Terapide ışığın verildiği süre veya mesafe ideal olandan biraz farklı olabilir. Terapinin gerçekleştirildiği zaman dilimi de farklı olabilir. Çünkü ışıktan en iyi yararlanma ve etkilenme durumu kişiden kişiye değişir.
KAYNAKLAR
Ekinci, M., Okanlı, A. ve Gözüağca, D. (2005). Mevsimsel Depresyonlar Ve Başetme Yolları. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 8 (1), 109-112.
https://www.verywellhealth.com/what-is-light-box-therapy-3015255, adresinden erişilmiştir.
Gülçin ABACI
Ege Üniversitesi
Aday Psikolojik Danışman
