İnsanların sağlıklı bir ruh durumuna sahip olmasında, hayatında meydana gelen olaylara ve durumlara bakış açısı, onları yorumlama biçimi ve çevresindeki insanlarla kurduğu iletişim çok etkilidir. Bütün bunlar bireyin, toplum içerisinde daha çok informal öğrenmelerini kapsayan, değer kavramının önemini ortaya koymaktadır. Bu doğrultuda düşünüldüğünde ruh sağlığı ve eğitim alanında yazı yazarken pedagojik değerlerimizden bahsetmemek olmazdı. Bu yüzden uzunca bir seri halinde ele alacağımız pedagojik değerler yazı dizisinin ilk bölümüyle karşınızdayız. Serinin ilk yazısı olması bakımından bu bölümde ‘değerin kendisi’nden, başlı başına bir değerler bütünü olan ‘insan’dan ve insanı içerisinde barındıran ‘aile’, ‘dostluk’ ve ‘kültür’ değerlerinden bahsetmekte fayda var.
Öncelikle değerin kendisinden bahsetmek gerekir. Ergun’a göre (2014), değer kavramını bir sonsuzdan diğer sonsuza akan “an” ın zaman karşılığı ve onu temsil eden bir nesnenin kıymet derecesi olarak görebiliriz. Bizi biz yapan en önemli etkenlerden biri de değerlerdir. Değerler, insanları ortak bir paydada buluşturan mutluluklar, hüzünler, coşkular, umutlar gibi yaşama dair şeylerdir. Bir sosyal grup veya toplumun üyeleri arasındaki birlik ve beraberliğin, düzenin işleyişi ve sürdürülebilmesi için gerekli görülen, kabul edilen birleştirici olgulardır.
Değer olarak adlandırdığımız bütün kavramların öncesinde ‘insan’ kavramının da bir değerler bütünü olduğunu ifade edebiliriz. İnsan, biyo-psiko-sosyal bir varlık olmasının yanı sıra başlı başına bir değerdir, çünkü insana akıl ve irade verilmiştir. Akça’ya göre (2014), insan, donanımı itibariyle bütün evreni bir öz halinde zatında toplamış bir “evren özü” olması bakımından varlıklardan hiçbiri ile karşılaştırılamayan üstün bir varlıktır. Yüce vasıfları çerçevesinde değerlendirildiğinde insanın “kendilik değeri” konusunda aydınlatılmasının, insan olmanın kıymetliliğine dair bilincini artırması beklenir.
İnsan değerine daha geniş bir çerçeveden bakacak olursak onu içerisinde bulabileceğimiz aile, dostluk ve kültür değerleri karşımıza çıkacaktır.
Aile kavramına herkesçe bilinen bir tanım yapmak gerekirse toplumun en küçük yapı taşı olduğunu ifade etmek gerekir. Aslında aileyi bu denli önemli kılan çocuğun, aile içinde tıpkı toprağa ekilen bir tohum misali filizlenip yeşermesidir. Çünkü aile, çocuğun ihtiyaçlarını karşıladığı, ilk eğitimini aldığı, çeşitli tutum ve davranışları ebeveynlerini model alarak öğrendiği yerdir. Yani çocuğun ilk öğrenmelerinin gerçekleştiği aile ortamı, çocuğun toplum içindeki davranışlarını ve konumunu belirler. Sağlıklı bir aile ortamında büyüyen çocuklar, aynı şekilde sağlıklı arkadaşlık ilişkilerine sahip olurlar. Ayrıca topluma ve içerisinde bulundukları kültüre kolayca adapte olurlar. Bunlar da dostluk ve kültür olarak ifade ettiğimiz değerlerin önemini bizlere göstermektedir.
Dostluk, içinde birden fazla sevgi unsurunu barındıran bir değerdir. Dostluk, paylaşmak demektir. Acılarını, üzüntülerini, mutluluğunu paylaşmaktır. Dostluklar, paylaşabilecekleri ve birlikte yapmaktan zevk alabilecekleri bir şeyleri olan insanlar arasında gerçek anlamını bulmaktadır. Sünger gibi çevresinde olup bitenleri zihnine işleyen çocuklarımıza, böyle dostluklar kurarak iyi bir rol model olmalıyız.
Bireyin içerisinde bulunduğu kültürle uyumu elbette önemlidir ve hayatını kolaylaştırıcı niteliktedir. Ancak bu noktada önemli olan bireyin çok kültürlü ortama da uyumu sağlayabilmesidir. Çok kültürlülük, sadece kendi kültürünü benimseyip diğer kültürleri göz ardı etmenin aksine diğer kültürlerle birlikte yaşamak, onlara saygılı olmak ve farklılıkları birer zenginlik kaynağı olarak görmektir. Farklı kimliklere saygılı olmak aslında kendi kimliğinin farkında olmak ve kendi kimliğine saygı göstermekten geçer.
Serinin ilk yazısında pedagojik değerlere genel bir çerçeveden bakmaya çalıştık ve en kapsayıcı değerlerimize dair bilgi ve düşünce paylaşımında bulunduk. Pedagojik Değerler Serisi-2 yazımızda kapsayıcılığı daha az olan ancak birbirinden önemli ve dikkate değer değerlerimizden dil, iletişim, sosyalleşme-sosyal sorumluluk, evrensellik, değişim ve uyum değerlerinden bahsedeceğiz.
KAYNAKÇA
- Girgin, M. (2014). Pedagojik değerler (İkinci baskı). Ankara: Vize Yayıncılık.
- Kaya, A. (2015). Kişilerarası ilişkiler ve etkili iletişim (Sekizinci baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Görsel Kaynakça:
- https://s1.funon.cc/img/orig/201508/31/55e39a2ee62ac.png
- https://www.mutlu.com.tr/CMSFiles/Image/Content/635723884314395118.jpg
Nursena ALUÇLUER
Psikolojik Danışman
