Okulla ilk kez tanışan öğrenciler için okula uyum sağlamak oldukça önemli bir konudur. Yeni bir ortama girmek, tanımadığımız insanlarla beraber olmak kimi zaman kaygı yaratır. Çünkü öğrenciler bilmediği ortamlarda kendini güvende hissetmeyebilirler. Aile ortamı dışında yeni bir ortama ilk defa giren çocuklar için bu duygu gayet doğaldır. Bununla birlikte sadece okula yeni başlayan öğrenciler için değil aynı zamanda bir üst kademeye geçen, okul veya sınıf değişikliği yapan öğrenciler için de oryantasyon eğitiminden faydalanılır. Lise ve üniversitede şehir değişikliği yapan öğrenciler için de yaşanılacak şehre de alışmaları amacıyla oryantasyon programlarının ön plana çıktığı söylenebilir. Peki nedir bu oryantasyon?
Oryantasyon yeni bir işe, yeni bir okula, üniversiteye giren kişinin çevresine, işine, okuluna alışabilmesi için bulunduğu iş ya da okul çevresinde bulunan yetkililer tarafından hazırlanan özel ve oldukça kısa süreli bir eğitim programıdır (Ceyhan, 1995). Bu yazıda eğitim kurumlarında uygulanan oryantasyon programlarının eğitime ve bireylere katkılarından bahsedilecektir.
Tüm kademelerde oryantasyon programları farklılaşabilir. Fakat genel çerçeve ile sınıf ile tanışma, okulun fiziksel yapısını ve birimlerini tanıma, sınıf ve okul kurallarını öğrenme, okulda kullanılacak araç gereçleri öğrenme gibi kazanımlar programın içerisinde bulunur. Ayrıca eğlenceli etkinlikler sayesinde de öğrencilerin okula karşı olumlu bakış açısı kazanmaları sağlanabilir. Oryantasyon sürecinde öğrencilere mümkün olduğunca sıcak yaklaşılmalı ve kaygıları giderilmeye çalışılmalıdır.
Yeni bir okula gelen öğrenciler başkalarından çeşitli konularda yardım isteyecektir ve bir yardım bulamadığı sürece bunalacak, çeşitli sorunlar geliştirecektir. İşte bu sorunlar ortaya çıkmadan yeni gelen bireye sahip çıkıp onu yeni çevresine alıştırmak alıştırı (oryatasyon) programının amacıdır (Ceyhan, 1995). Oryantasyon programları öğrencinin katıldığı ortama daha çabuk alışmasını sağlar. Böylece bulunduğu ortamı kabullenmesi, sevmesi, kendini güvende hissetmesi ve aldığı eğitimin daha verimli olması söz konusudur.
Gelişim ve eğitim psikologları için okula uyumun başarılı olması önemli bir konudur. Çünkü sağlıklı okul uyumu, sağlıklı bilişsel ve sosyal davranış gelişimi sağlar. Başarılı okul uyumu sonraki okul başarılarının belirleyicisidir. Okula uyumun sağlıklı olması sonraki okul deneyimlerinde, okul başarısı, yüksek özsaygı, düşük okul terkini öngörmektedir. Bunlarla birlikte okula uyum düzeyi ve akran ilişkileri arasında anlamlı bir ilişki bulunmaktadır (Akçinar, 2013; Akt.,Topcu, 2017). Gülay (2011) tarafından yapılan araştırmanın sonuçlarına göre çocukların okula uyum düzeyleri arttıkça, akran zorbalığına maruz kalma, aşırı hareketlilik, dışlanma, korkulu-kaygılı olma ve saldırganlık düzeyleri azalmaktadır. Buna karşın olumlu sosyal davranış düzeyleri artmaktadır. Bununla birlikte okula uyum düzeyinin azalması olumlu sosyal davranışları da azaltmaktadır (Topçu,2017). Buradan hareketle okula uyumun sağlıklı olmasının öğrencilerin kişilik özelliklerine ve sosyal ilişkilerine olumlu katkı sağladığı söylenebilir.
Bunların yanı sıra velilere de oryantasyon programları gerçekleştirilebilir. Bu sayede hem veliler öğrencilerin okula uyumuna katkı sağlayacak hem de eğitim sürecine dahil olacaklardır. Etkili anne-baba davranışları, çocuğun okula uyum sürecinde nasıl davranılması gerektiği gibi konularda bilgilendirmeler sağlanabilir. Velilerin bilinçli olması, öğrencilerin uyum sorunlarını sağlıklı bir şekilde çözmelerinde büyük öneme sahiptir.
Dünyanın içinde bulunduğu pandemi süreci eğitim hayatını da etkilemektedir. Ülkemizde okulların açılma süreci ertelenmiş ve eğitime uzaktan devam etme kararı alınmıştır. Bu durum okula alışma konusunda ve okula yeni başlayacak öğrencilerin okul bilincini oluşturmak için farklı uygulamaların gerektiğini göstermektedir. İlk olarak 1. sınıflar için öğrenci ders dinleyeceği zamanlarda ev ortamı okul ortamına benzer şekilde düzenlenerek okul araç-gereçleri öğrencinin ulaşabileceği yerde olmalıdır. Öğrenci ders dinlerken ebeveynlerden birinin yanında olması teknik aksaklıkların önlenmesi için faydalı olacaktır. Dersin sonunda dersle veya öğretmenleriyle ilgili duygu ve düşünceleri alınarak okula olumlu bakış açısı geliştirmek için veliler öğrencilerle iletişimde bulunabilir. Diğer sınıf düzeylerindeki öğrenciler zaten okul ortamını biliyor olsalar da uzaktan eğitimi ilk defa almaktadırlar. Bu yüzden canlı derslere katılmayla ilgili hem öğrenciler hem de veliler bilgilendirilmelidir. Ortaokula ve liseye geçen öğrenciler için ise bir önceki kademeyle farkları, yeni eklenen dersler, sınavlar hakkında bilgiler ve okullar açıldığında sürecin nasıl yürüyeceği hakkında bilgiler verilmelidir. Öğrencilerin bilgi eksiklikleri ve belirsizlikler ne kadar ortadan kalkarsa o kadar uyum sağlamaları kolay olacaktır.
Tüm bu bilgilerin ışığında okullarda oryantasyon programlarının eğitime katkıları açıkça görülmektedir. Oryantasyon programlarının öğrencilere ve eğitime katkısını artırmak için bu programlara daha özen gösterilmeli ve etkinlikler çeşitlendirilmelidir.
Kaynakça
Ceyhan, E. (1995). Oryantasyon eğitimi. Yaşadıkça Eğitim Dergisi, 42, 14-17.
Topcu, E. (2017). Veli oryantasyon programının okul öncesi öğrencilerinin okula uyumuna etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
Görsel Kaynakça
http://www.annebabalaricin.com/okula-uyum-sureci/
Beyza ÖZESKİCİ
Psikolojik Danışman
