Hafızanıza kazınan öğretmenleri düşündüğünüzde size iyi hatıralar mı yoksa kötü hatıralar mı bırakıldı? Gelin hep birlikte bu hatıraları neden unutmadığımıza bakalım.
Öğretmenler öğrencilerin hayatında büyük bir öneme sahiptir. Herkesin mutlaka unutamadığı, kaç yaşına gelirse gelsin iyi veya kötü şekilde anımsadığı bir öğretmeni vardır. Öğrencilerin akademik ve sosyal/duygusal gelişimleri üzerinde öğretmenlerin etkisi oldukça fazladır. Özellikle ilkokul öğrencilerinin kişilik gelişiminde öğretmen tavır ve tutumlarının rolü büyüktür.
Öğretmenlerin öğrencilerin gelişimi konusundaki bu etkisi olumlu olabileceği gibi olumsuz da olabilir. Ders esnasında öğrencinin bir alana yeteneğini keşfeden öğretmenin doğru yönlendirmesiyle o alanda büyük başarılar elde eden öğrenciler için bu öğretmeni unutulmazdır. Örneğin ortaokulda resim dersinde başarılı olan bir öğrenciyi öğretmeni bu yeteneği sonucu eğer ilgisi varsa Güzel Sanatlar Lisesi’ni kazanabileceği yönünde bir dönütte bulunursa, öğrenci resim alanında başarılar kazandıkça bu öğretmenini anacaktır. Öğrenci derse karşı ilgili olmasa da sıcak yaklaşımıyla dersi sevdiren öğretmenlerimiz öğrencilerin akademik başarısına katkı sağlamaktadır. Bunlarla birlikte fazla kıyaslama yapan, öğrencilerin biricik olduğunu hiçe sayan, onlara saygı göstermeyen öğretmenlerimiz de ne yazık ki mevcut. Bu öğrencilerin öğretmenin olumsuz tavırları sonucu derse karşı ilgisi kaybolmakta ve kendilerine yönelik güvenleri zedelenmektedir. Öğrenciler artık kendilerini yetersiz hissederek hiçbir şey başaramayacaklarını düşünebilmektedir. Okuldaki öğretmenin bu tutum ve davranışları öğrencilerin sosyal/duygusal gelişimini olumsuz etkileyerek içe kapanma, kişilerarası iletişimde çatışmalar yaşama gibi pek çok soruna sebep olabilmektedir.
Yapılan bir araştırmadan elde edilen bulgular, öğretmenlerin sınıf içi tutum ve davranışlarının öğrenciler üzerinde etkilerinin yaşam boyu sürdüğünü göstermektedir. Katılımcıların görüşlerine göre, demokratik bir sınıf ortamı ve olumlu kişilik özelliklerine sahip öğretmenler, öğrencilerin gelişimini olumlu yönde etkilerken, otoriter ve katı tutum sergileyen öğretmenler ise öğrencilerin gelişimini olumsuz etkilemektedir. Öğretmenlerin sınıf yönetiminde sergilediği olumsuz tutum ve davranışların günümüzde bile öğrencilerin öğretmenlik mesleğine karşı önyargı beslemelerine, şanssız olduklarını hissetmelerine, pişmanlık, nefret, üzüntü, eksiklik, kızgınlık ve kin duyguları beslemelerine neden olduğu anlaşılmaktadır (Sezer, 2018).
Her öğrenci tüm alanlarda başarılı olmak zorunda değildir ve olamaması da doğaldır. Öğretmenlerin bu gerçeği kabul edip kendi dersleriyle ilgili tüm öğrencilerin yüksek performans göstermelerini beklememeleri gerekir. Eğer öğrenci bir alanda yetersizlik gösteriyorsa o öğrencinin yapabileceği şekilde ödevlendirmeler yapılmalı, kendi düzeylerinde gelişmeleri sağlanmalıdır.
Göründüğü gibi öğrencilerin psikolojileri üzerinde öğretmenlerin büyük etkisi vardır. Bu etkinin olumlu yönde olması için çeşitli çalışmalar gerçekleştirilebilir. Öğretmen yetiştiren kurumlar, öğretmen adaylarının mesleki ve teknik yeterliklerinin yanı sıra insani yeterliklerini geliştirmeye odaklanmalıdır. Öğretmen yetiştiren kurumlarda, öğretmenlik meslek etiği dersinin içeriğine ‘çağdaş öğretmenin insani yeterlikleri’ konusu eklenmelidir. Okullarda ‘performans değerlendirme’ uygulamalarının yanında, ‘öğretmeni, öğrenci gözüyle değerlendirme’ uygulamalarına da yer verilmelidir. Öğretmen adayları ise iyi öğretmenin sahip olması gereken mesleki, teknik ve insani yeterliklere sahip olmayı önemsemeli ve öğretmenlik mesleğinin, insanların yüreğine dokunan bir meslek olduğunu gözden ırak tutmamalıdır (Sezer, 2018). Öğretmen adaylarının ve sistemin içinde görev yapan öğretmenlerin tutumlar ve yeni yaklaşımlar açısından eğitilmesi dikkate alınmalıdır. Yeni yaklaşımların da kullanılması gereken durumlar için eğitim ortamını oluşturan bütün faktörlerin buna bağlı olarak yeniden düzenlenmesi gerekliliği dikkatle değerlendirilmelidir (Baysal, 2003).
Öğretmenlik bilgi aktarımının çok ötesinde bir meslektir. Öğretmenliği sadece bir iş olarak görmeyip adayların insan yetiştirdiğinin bilincinde olması gerekir. Gelişmeler neticesinde öğrencilerine olumlu yönde iz bırakan öğretmenlerimizin öğretmenler gününü tüm kalbimle kutluyorum. J
Kaynakça
Baysal, Z. N. (2003). İlköğretim sosyal bilgiler dersinde öğretmen tutumlarının problem çözmeye dayalı öğrenmeye etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Sezer, Ş. (2018). Öğretmenlerin sınıf yönetimi tutumlarının öğrencilerin gelişimi üzerindeki etkileri: Fenomenolojik bir çözümleme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2): 534-549.
Görsel Kaynakça
Beyza ÖZESKİCİ
Psikolojik Danışman
