Milli eğitim sistemine tavsiye kararlar alarak katkı sağlayan ve bakanlığın danışma organı olarak da bilinen şura, 7 yıl aranın ardından 1-3 Aralık 2021 tarihinde gerçekleştirildi. Şuranın ana konu başlığı ise ‘‘eğitimde fırsat eşitliği’’ oldu. 20. Milli Eğitim Şurası’nda toplamda 128 maddelik tavsiye kararı alındı. Bu yazıda ise alınan tavsiye kararlarından okul psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerini doğrudan ilgilendiren maddeler ile psikolojik danışmanların ağırlıklı olarak çalışması gerekirken azınlık konumuna düştükleri rehberlik ve araştırma merkezlerini (RAM) ilgilendiren maddeler mercek altına alınmıştır.
Maddeler ve yorumlar:
- Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin erişilebilirliğini artırmak için uygun hizmet alanlarında alternatif destek modelleri, gezici RAM, teknoloji ürünleri vb. yaygınlaştırılmalıdır.
Yorum: Gezici RAM uygulamaları, mevcut RAM personellerinin iş yükünü artıracak, bağlı oldukları ilçe RAM’da yapacakları çalışmaların niteliğini düşürecektir. Alternatif destek modellerinin neler olabileceği ise muammadır. RPD hizmetlerinin daha fazla kişiye erişmesi için rehberlik ve araştırma merkezinde daha çok psikolojik danışmanın çalışması, böylelikle aynı anda birden çok ilçeyle ilgilenmek zorunda kalan az sayıdaki RAM personelinin veriminin artırılması sağlanabilir. RAM’ların adeta özel eğitim merkezlerine dönüştüğü günümüzde, RAM’larda çalışan psikolojik danışmanların mesleki gelişimleri de ayrıca desteklenmelidir.
- Tüm eğitim kademelerinde ve sınıf seviyelerinde rehberlik hizmetleri güçlendirilmelidir. Bu bağlamda tüm kademelerde her okul için en az bir rehber öğretmen/psikolojik danışman formu oluşturulmalı ve her sınıf düzeyinde haftalık ders çizelgelerinde sınıf rehberlik dersine yer verilmelidir. Bu hizmetlere yönelik tanıtım ve bilgilendirme çalışmaları artırılmalıdır.
Yorum: Her okula bir psikolojik danışman hedefinin slogan olmaktan çıkıp gerçekleşebilmesi öğrencilerin sosyal-duygusal, akademik ve kariyer gelişim alanlarında desteklenmeleri açısından faydalı olacaktır. Psikolojik danışmanların, görevlendirmeler aracılığıyla psikolojik danışmanların çalışmadığı (norm şartı sağlanmadığı için) okullara gitmeleri kadrolarının bulunduğu okullarda verimlerini düşürmektedir. Sınıf rehberliği programının uygulanabilmesi için tüm sınıf düzeylerinde rehberlik saatine yer verilmesi ise teorinin uygulamaya dönüşebilmesi adına gereklidir.
- Aile, okul yönetimi, öğretmen, rehber öğretmen/psikolojik danışman ve diğer uzmanların, okul ve/veya aile talebi doğrultusunda iş birliği ile tüm sınıf düzeylerindeki öğrenciler için farklı kaynaklarda formel ve informal değerlendirme yöntemleri kullanılarak edinilen bilgiler, e-Okul üzerindeki portfolyolara işlenmelidir.
Yorum: Uzmanlık gerektiren testlerin kullanımında psikolojik danışmanların ilgili çalışmaları yapmaları önemli olsa da sınıf düzeyinde yapılacak çalışmalarda sınıf rehber öğretmenlerinin daha fazla sorumluluk almaları gerekmektedir. Bunun olmaması halinde psikolojik danışmanların okullardaki iş yükü daha da artacaktır. Bu madde konsültasyonun işler olmasını gerekli tutmaktadır.
- Rehber öğretmen/psikolojik danışmanların uzaktan da psikolojik danışma ve rehberlik hizmeti sunabilmelerine yönelik çalışmalar geliştirilmelidir.
Yorum: Psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin teknolojik imkanlardan yararlanılarak sunulabileceği pandemi süreciyle birlikte daha net anlaşılmıştır. Okul PDR hizmetlerinin sadece yüz yüze değil çevrimiçi ortamda da sunulabilmesinin önünün açılması, e-rehberlik sisteminin güçlendirilmesi ya da ilave bir bilişim ağının kurulması ise gerekli hale gelmiştir.
- Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri milli kültürümüz, medeniyetimiz ve evrensel değerler dikkate alınarak yürütülmelidir.
Yorum: Psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin, ABD’de ortaya çıkmasından kaynaklı olarak ülkenin kültürüyle uyuşmayan yönlerinin fazla olması ve teori ile pratiğin uyuşmamasından ötürü sorunların yaşandığıyla ilgili yapılan eleştirilerin dikkate alındığı görülmektedir. Psikolojik danışma mesleğinin köklü geçmişi, zengin akademisyen kadrosu ülkenin gerçekleriyle örtüşen bir model geliştirebilir ancak bunun bilimsel gerçeklere uygun şekilde yapılması, masa başı kararlar alınarak değil sahanın ve akademinin işbirliğinde; paydaşların ortak çalışmasıyla hazırlanması önemlidir.
- Tüm öğrencilerin akademik performansları periyodik takip edilmelidir. Dezavantajlı bölgeler başta olmak üzere ihtiyacı olan tüm öğrencilerin destekleyici/tamamlayıcı eğitim hizmetlerinden yararlanması sağlanmalıdır.
Yorum: Bu madde okulların öğretim merkezli, sosyal duygusal ve kariyer gelişimini arka plana atan bir yere dönüşmelerini, kurs merkezlerine benzemelerine yol açabilir. Öğrencilerin bir bütün olarak görülüp başka sosyal duygusal gelişimleri olmak üzere tüm alanlardaki süreçlerinin takip edilmesi önemlidir ancak bu 3-4 psikolojik danışmanın 1500 öğrenciyi takip edebilmesiyle mümkün görünmemektedir. Sınıf rehber öğretmenlerinin, branş öğretmenlerinin ve okul idaresinin kısaca okuldaki paydaşların sürece katılımı önemlidir.
- Tüm eğitim kademelerinde öğrencilerin devamsızlık ve okul terklerine ilişkin ayrıştırılmış verilere, bölge, il, kültürel ve sosyoekonomik ve benzeri dayalı kapsamlı bir izleme çalışması yapılmalıdır. Bu çalışmalar için ilgili bakanlıklarla kurumsal iş birlikleri geliştirilmelidir.
Yorum: Okul terkinin nedenlerinin araştırılması, bölgelere özgü sorunların tespit edilip çözümün bulunması için komisyonların oluşturulması önemlidir ancak yapılacak bu çalışmalarda okulun tüm paydaşlarının sorumluluk almasına özen gösterilmelidir.
- Okul öncesinde yükseköğretime tüm öğrencileri sahip olduğu potansiyeller doğrultusunda kariyer planlama temelli mesleki yönlendirme faaliyetlerine yönelik bir model geliştirilmeli ve uygulamaya konulmalıdır.
Yorum: Kariyer gelişim alanı aracılığıyla kariyer psikolojik danışmanlığı hizmetinin sağlıklı bir şekilde verilmesi, okullarda öğrenci başına daha çok psikolojik danışmanın çalışmasıyla bu maddenin hayata geçmesi mümkündür. İŞKUR gibi çeşitli kurum ve kuruluşlarda çalışan meslek elemanlarının yalnızca yapacakları bir iş olarak görülmemelidir, bu işi asli olarak yapabilecek kişiler psikolojik danışmanlardır.
20. Milli Eğitim Şurası’nda psikolojik danışmanları doğrudan etkileyen kararlar, bu yazıda mercek altına alınmıştır. Bazı maddeler psikolojik danışmanların Milli Eğitimdeki istihdamı adına heyecan verici olsa da bazı maddelerin (44 ve 91) psikolojik danışmanların zarar görebileceği bir içeriğe sahip olduğu söylenebilir. Milli Eğitim Şurası’nda alınan tavsiye kararlarının uygulanıp uygulanmayacağını ise zaman gösterecektir.
Yazının hazırlanmasında yararlanılan kaynaklar:
https://www.aksam.com.tr/egitim/20-milli-egitim-surasinda-kabul-edildi-iste-128-maddelik-tavsiye-kararlari/haber-1224343, adresinden yararlanılmıştır.
https://www.meb.gov.tr/20-mill-egitim-srasinda-128-maddede-tavsiye-karari-alindi/haber/24741/tr, adresinden yararlanılmıştır.
Görsel Kaynakça:
Mücahit Akkaya
Psikolojik Danışman / Doktorant
