Sünnet tüm dünyada bilinen en eski cerrahi girişimlerin başında gelir. Toplumumuzda dini anlamının yanı sıra erkekliğe adım niteliği taşıyan bir durum halini almıştır. Bununla da kalmayarak sünnet düğün organizasyonu ile bu duruma akrabalar, yakın tanıdıklar davetiye ile şahitlik için çağrılarak organizasyona dönüşmüştür. Müslüman ve Yahudi toplumlarının dışında, özellikle Batılı ülkelerde sünnet, genellikle daha sağlıklı olduğu için tercih edilmektedir. Fizyolojik yönden faydaları olan sünnetin psikolojik noktası aileler tarafından göz ardı edilerek çocuğun iç dünyasında nasıl algılandığına bakılmamaktadır. Ailelerin yanılgıya düştüğü en önemli durum ise çocuğun yaşadığı travmayı ifade edememesinden dolayı hiç sorun olmadı, aslanlar gibi oldu demeleridir. Travmalar genellikle anlık olarak çıkmaz. Bazen aylar bazen yıllar sonra kendisini belli eder. Üstelik farklı farklı şekiller altında bile sünnetçi amca korkusu ortaya çıkabilir. Bu konu ile ilgili araştırıp yazmaya karar verdiğimde yakın çevremdeki yetişkin erkekler ile kısa sohbetler gerçekleştirdim. Genel olarak sohbetin sonunda bana nereden sordun aklıma getirdin gibi serzenişlerde bulundular. Hatırlamak onları rahatsız etti.
Öztürk (1973), ülkemizde 30 çocuk ile yaptığı araştırmada, sünnet sonrasında 19 çocukta davranışsal ve geçici nörotik bozukluklar ortaya çıktığını bildirmiştir. Çocukların deneyimlerinden çok korktuklarını ve hala orda olup olmadığından emin olmak için cinsel organlarını kontrol ettiklerini gözlemlemiştir (Öztürk, 1973). Öztürk, Türkiye’de sünnet olmanın erkeklik ve güç anlamına geldiğini ve sosyal etkilerin sünnetin olumsuz etkilerini sınırlandırdığını vurgulamıştır. Türkiye’de sünnet olmamanın kabul edilmediğini, erkek çocukların bu durumdan utanç duyduklarını ve kendilerini kusurlu hissettiklerini belirtmiştir (Öztürk 1964, Öztürk 1973; Öztürk, 2004).
Sünnet yaş aralığı kaç olmalıdır?
Çocuklar olabildiğince erken, doğduktan sonra ilk üç gün belki de ilk üç hafta içerisinde sünnet edilmelidir. Doktorlar bunun zamanını bu şekilde öneriyorlar. Ne kadar erken olursa o kadar iyidir. Daha oluşmamış zihinsel algılama sünnetin psikolojik etkilerine bebeği maruz bırakmamaktadır. Ayrıca yürümeden önce bu durumun halledilmesi de çocuk için daha kolay olacaktır. Çocuk pipisi ile çok irtibatlı olmamalıdır. Dokunma ihtiyacına girmemeli, görerek farklı duygular hissetmemelidir.
Peki sünnet olacağı çocuğa nasıl açıklanmalı?
Sünnet olmayı erkek olma ve erkeklik kavramları ilişkilendirmek yerine, bunun sağlığı için gerekli bir durum olduğunu vurgulamak daha uygun bir açıklamadır.
Sünnetin ne zaman, nerede olacağı, yanında kimler olacağı, canının ne kadar yanacağı çocuğa güvendiği biri tarafından anlatılmalıdır. Çocuk neler olacağını bilirse güveni de sarsılmayacaktır.
Siz ve yakınlarınızın sünnet ile ilgili şakalar yapmasına izin vermeyin. Toplumumuzda ne yazık ki eğlence aracı olan bir durumdur. Hele bu sünnet zamanı olunca çocuğu pipisinin kesileceği konusunda korkutmak yetişkinleri oldukça eğlendirir.
Çocukların sünnete tepkileri nasıl olur?
Kimi çocuklar bu durumu oldukça sakin karşılarken büyük bir çoğunluğu ise başlarına geleceğin ne olduğunu bilmedikleri için endişe duyabilirler. Endişelenen veya korkan çocuk; uykularında doğal olarak huzursuzlaşır. Gerginliği ve sebepsiz ağlamaları artabilir. Gelişiminde gerileme gösterebilir. (Alt ıslatma vb. gibi.)
Çocuğun verdiği tepki ne olursa olsun anne babalar anlayışla onu karşılamalı, çocuğun hissettiği duygular üzerinden konuşmalı ve gerekirse rahatlatıcı bir tavır sergilemeliler. Çünkü çocuklar yaşları kaç olursa olsun böyle bir olaya mutlaka kendilerine göre bir tepki vereceklerdir. Ailenin de çocuğun verdiği tepkileri iyi gözlemesi gerekir.
Anne Babalara Öneriler
Eğer çocuğun bilişsel düzeyi sünneti algılayabilecek yaşta ise tarihe beraber karar verebilirsiniz. Böylece çocuk, bu olay üzerinde kendi kontrolünün de olduğunu düşünerek daha rahat işbirliği gösterecektir. Sünnet konusu çok sık konuşulmamalıdır. Kesme gibi kelimeler ile bu durum betimlenmemelidir.
Sünnet öncesinde her türlü gerekli tedbirin alındığına, sizin de onun yanında olacağınıza dair güvence verebilirsiniz.
KAYNAKÇA
Öztürk, O. (1964). Sünnetin Psikolojik Etkileri Üzerine Bir Araştırma (Doçentlik Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Öztürk, O. (1973). Ritual circumcision and castration anxiety. Psychiatry, 36(1), (ss. 49-60).
Öztürk, O. ve Uluşahin, A. (2004). Ruh Sağlığı ve Bozuklukları. Ankara, Nobel Tıp Kitabevleri.
GÖRSELLERİN KAYNAKÇASI
G.İrem KUMRU
Okul Öncesi Öğretmeni
