Entelektüel kelimesinin anlamı, Latince’si intellectus olan anlamak sözcüğüne dayanır. Entelektüel gelişim ise dünyayı anlamlandırmanın, idrak etmenin, gelişimini ifade etmektedir. Çocukların çevrelerindeki dünyada neler olup bittiğini düşünmelerini ve öğrenmelerini kapsayan bu süreç çocuğun dünyaya geldiği an itibariyle başlamaktadır. Entelektüel gelişim bilişsel gelişimle paralel olarak ilerler. Bu nedenle çocuğun bilişsel gelişimine yönelik katkılarda bulunmak ve onları bu yönde teşvik etmek önemlidir. Her çocukta farklı zamanlarda ve farklı oranlarda görülebilmektedir.
Entelektüel gelişimin doğasını aşağıdaki şekilde özetlenir (Knowles, Holton III ve Swanson, 2015; Akt. Oğuzhan, 2017):
- Entelektüel gelişim, çocuğun anne-baba veya bakım verenden ayrılarak daha özerkleşmesidir.
- Entelektüel gelişim, çocuğun yaşadıklarını içselleştirmesi ve bu deneyimleri depolaması durumudur.
- Entelektüel gelişim, bireylerin kendini ifade etme şeklini de içerir.
- Entelektüel gelişim, öğretmen ve öğrenci arasındaki sistemli iletişime dayanır.
- Çocuğun öğrenmesi, dili aracılığıyla gerçekleşir. Bireyler içinde bulundukları çevreyi düzenlemek amacıyla bu yetisini araç olarak kullanırlar.
- Entelektüel gelişim, çocuğun çeşitli problemlerle karşılaştığında önceliğini hangisine vereceğini ve uygun tepki vermesini de içerir.
Okul öncesi dönemdeki bir çocukta ise entelektüel gelişimin belirtileri şöyledir; kelime dağarcığı iki bin kelimeden fazladır ve bir yetişkinle tartışabilecek sözcük dağarcığına sahiptir. Bununla beraber bir öğretmenin talimatlarını takip edebilir ve bağımsız olarak ona verilen görevleri yerine getirebilir. Fakat çocukların yaşadıkları olumsuz durumlar entelektüel gelişimlerinin olumsuz etkilenmelerine neden olmaktadır.
Çocukların entelektüel gelişimlerini olumsuz etkileyen faktörler:
- Çocukların beslenmesi: Çocukların tükettikleri gıdaların sağlıksız olması, beslenme bozuklukları ve yetersiz beslenme gelişimi etkilemektedir. Beslenme eksikliği beyin dahil olmak üzere diğer organların olumsuz etkilenmesine neden olur. Sağlıklı olmayan çocuk ise öğrenmede ve düşünmede zorluklar yaşar.
- Çocukların ihmali: Entelektüel gelişimin olumsuz etkilenmesindeki en önemli faktörlerden biri ihmalidir. Erken çocukluk döneminde çocuklara zengin uyaranlar sunmak onların beyin gelişimi için oldukça önemlidir. Bu nedenle bebeklik döneminden itibaren çocuklara çeşitli uyaranlar sunulmalıdır. Böylelikle çocuğun dil ve düşünme becerileri gelişecektir. Bu noktada çocukların yetişkinlerle kuracağı iletişim çok önemlidir.
- Aynı zamanda ev içerisinde yaşanılan olaylar da çocuğu etkilemektedir. Çok sayıda stres ögesine maruz kalması, aile içi tartışmalar gibi çocuğu duygusal anlamda etkileyebilecek olaylar çocuğun öğrenme hızını ve gelişimini etkileyeceğinden entelektüel gelişimini de olumsuz yönde etkilemektedir.
- Bağlanma Stili: Çocuğun bağlanma stili aynı zamanda çocuğun karakterini şekillendirdiğinden kaçınan/kaygılı gibi olumsuz bağlanma türleri çocuğun entelektüel gelişimini etkilemektedir.
Entelektüel gelişim; erken dönemden itibaren süregelen ve bu dönemde geliştirilmesi gereken ailenin, öğretmenleri, çevredekilerin gösterdiği tutum ile şekillenen ve yaşamın sonraki yıllarına doğru devam gelişim sürecidir. Olumsuz faktörlere bakıldığında çocukların entelektüel gelişimiyle birlikte tüm gelişim alanlarını olumsuz etkileyebilir. Günümüzde toplumsal değişimlerle beraber yaşamlarında stresin artması, bağımlılık ve sosyal desteğin azalması gibi sorunlarla karşılaşan çocuklar, yaşadıkları bu olaylardan olumsuz etkilenmektedirler. Bu nedenle yetişkinlere düşen görev, çocukları bu etkilerden koruyarak ve en az seviyede etkilenmesini sağlayacak yollar geliştirmektir.
KAYNAKÇA
Oğuzhan, E. (2017). İngilizce Hazırlık Öğrencilerinin Entelektüel Gelişimlerinin Dil Öğrenme Stratejileri Üzerindeki Etkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
GÖRSEL KAYNAKÇA
https://www.mpfoundation.org/the-importance-of-early-education/ adresinden erişilmiştir.
https://www.adam-mila.com/milestones/cognitive-development/ adresinden erişilmiştir.
Ayşe Sena ÇELİK
Okul Öncesi Öğretmeni & Aday Psikolojik Danışman
