Çalma kişinin kendisi ait olmayan bir şeyi izinsiz almasıdır. Bu tanımı direkt çocuklar için kullanmak doğru olmaz. Çünkü okul öncesi dönemde genellikle 7-8 yaşlarına kadar görülen çalma davranışı çocuğun benmerkezci olduğu bir dönemdir. Bu yüzden gördüğü her şeyi kendisinin sanabilir. Çocuk için “senin” kavramı yoktur; sadece “benim” kavramı vardır. Çocuk sahip olmanın ne anlama geldiğini, izin alması gerektiğini bilmeyebilir. Bu dönemde mülkiyet kavramı gelişmemiştir. Çocuk izin alması gerektiğini bilebilir ancak yine de dürtülerini kontrol edemeyebilir. Örneğin kendisine ait olmayan bir oyuncağı arkadaşından izinsiz eve götürebilir. Çocuklarda bu dönemde gerçeği ve yalanı ayırt etme algıları gelişmediğinden dolayı da anne ve babalar oyuncağı sorduğunda veya kızdığında genel olarak yalana başvururlar. Yani bu dönemde (2-6 yaş) çocuklarda çalma davranışı ve yalan söyleme görülebilir bu yüzden de bunlar sorun teşkil etmez.
Çocuklarda görülen çalma davranışının altında yatan nedenler genellikle sevgi ve ilgi eksikliğinden kaynaklanıyor olabilir. Anne babası tarafından yeterince sevilmediğini düşünen çocuklar bu davranışı yapmaya yönelebilir. Özellikle çevresi tarafından dışlandığını düşünen, şiddet ya da duygusal istismara maruz kalmış çocuklarda sık görülen bir davranıştır. Bazı hatalı anne baba tutumları çocuğu çalma davranışına itebilir. Özellikle aşırı baskıcı, rahat veya mükemmeliyetçi aile tutumları çocukta bu davranışa neden olabilir. Anne babaları tarafından yaşıtlarıyla kıyaslanan ya da kardeşiyle kıyaslanan çocuklar da bu davranışın oluşmasına zemin oluşturabilir. Aile içinde huzursuzluk gerginlik veya şiddet varsa yine çocuğun bu davranışı yapmasına neden olabilir. Bir yakınını kaybetme gibi travmatik bir olay da çocuğun bu davranışa yöneltebilir.
Çocuğun çalma davranışında bulunması durumunda çevrenin özellikle ebeveynlerin sergileyeceği tutum ve davranışlar çok önemlidir. Çocuğun çalma davranışı çoğu zaman anne babaları endişeye sokmaktadır. Peki, anne babalar çocuğun çalma davranışı karşısında ne yapmalı:
- Anne ve babalar çocuğun bu çalma davranışı karşında öncelikle sakin olmalı. Çocuğun bu davranışı değiştirmesine yardımcı olabilmenin en iyi yolu öncelikle çocuğu bu davranışa iten sebepleri anlamaya çalışmaktır.
- Çocukla doğru bir iletişim kurmalı, yargılayıcı suçlayıcı davranmak ceza vermek, şiddete başvurma veya çocuğu etiketleme gibi davranış ve tutumlar sergilememeli. Aksi durumda çocuk için bu durum daha karmaşık hale gelebilir.
- Çocuğa mülkiyet kavramı geliştirmeye çalışılmalı. Örneğin kendine ait odası veya oyuncağının olması bu süreçte yardımcı olur. Bu kavram öğretilirken “Bu benim.”, “Bu senin.” veya “Bu kardeşinin.” gibi aitlik cümleleri kurulabilir.
- Ebeveynlerin bilmesi gereken çocuk kaç yaşında olursa olsun bir birey olduğu gerçeğidir. Bu yüzden çocuktan bir şey alırken izin istemek ve başkasının eşyasını alırken izin istemesi gerektiği öğretilmeli model olunmalıdır.
- Çocuk okul çağına gelmişse belli bir miktarda harçlık verilebilir.
- En önemlisi de çocuğunuzu sevdiğinizi değer verdiğinizi sadece söylemlerinizle değil eylemlerinizde göstermeli. Onunla kaliteli zaman geçirmelisiniz.
Son olarak anne ve babaların bilmesi gereken çocuğun 7-8 yaşlarına kadar yaptığı bu davranışın bir davranış bozukluğu veya çalma eylemi olmadığıdır. Ancak ilerleyen süreçlerde çocuk okul çağına gelince bu davranış devam eden ve süreklilik kazanan bir durum ise ebeveynler tarafından dikkat edilmesi gereken bir konu olup profesyonel yardım alınabilir.
KAYNAKÇA
https://www.kidsgourmet.com.tr/cocuklarda-calma-eylemi-kleptomani-hastaliginin-isareti-mi/
https://www.cadempsikoloji.com/calisma-alani/4-cocuk-danismanligi/50-calma-davranisi-kleptomani
http://www.animapsikoloji.com/calma-davranisi.aspx
GÖRSELLERİN KAYNAKÇASI
https://www.cadempsikoloji.com/calisma-alani/4-cocuk-danismanligi/50-calma-davranisi-kleptomani
https://www.cocukpsikiyatri.org/cocuklarda-calma-davranisi/
Emine BATUR
Sosyal Hizmet Uzmanı
