Feminist psikolojik danışma yaklaşımı, değişik kültürlerden gelen kadın ve cinsiyet psikolojisi konusunda uzmanlaşmış psikolojik danışmanların çalışmalarına dayalı olan, feminist psikoloji ve analiz konusunda bilgileri içeren bir psikolojik danışma uygulamasıdır. Bu yaklaşım; hem psikolojik danışman hem de danışanlar için günlük yaşamın içinde ve de sosyal, duygusal ve politik çevre ile olan ilişkilerde feminist direnci oluşturma, dönüşümü sağlama ve sosyal değişimi gerçekleştirme amacıyla stratejiler ve çözüm yolları oluşturması ile psikoloji alanına öncülük etmiştir (Murdock, 2016). Feministler, psikolojik danışmada hakim olan cinsiyetçiliğin eleştirisinden yola çıkarak, kadınların ruh sağlığını tehdit eden toplumsal baskı, ön yargılar, ve ayrımcılık gibi kronik stres unsurlarına odaklanan “feminist terapi” perspektifini geliştirmişlerdir. Öncüleri arasında Ellyn Kaschak ve Laura Brown’un da yer aldığı bu bütünleştirici (integrative) terapötik bakış açısı, psikolojik danışman ve danışan arasında sahici bir ve ilişki ve eşitlikçilik anlayışına dayanır ve güçlendirme odaklıdır (Bolak-Boratav, 2021). Bireyin ruh sağlığını toplumun dayatmış olduğu baskı ve mecbur bıraktığı rollerden ayrı olarak değerlendirmeyi doğru bulmayan feminist terapi, kadınların içindeki gücü keşfederek kendilerini gerçekleştirmeyi başarmalarında yardımcı olmaktadır (Murdock, 2016). Feminist psikolojinin savunucuları psikolojik danışma sürecinde ataerkil baskının, cinsiyetçiliğin, erkek şovenizminin farkında oldukları için kadınların doğal ve kişisel olarak kendilerini keşfettiklerini ve kadın rolü ile ilgili beklentilerin psikolojik danışma sürecinde nasıl ele alındığını incelemişlerdir (Draganovic, 2011, Akt., Kızıldağ, 2020). Sadece bireylerin bugününü kurtarmakla sorunların çözülemeyeceğini söyleyen feminist psikolojik danışmanlar ancak toplumun köklerine kazınmış olan ataerkil düşünce sistemini değiştirerek daha sağlıklı bir gelecek inşa edilebileceği görüşündedir (Murdock, 2016).
Feminist terapi; kuramları, yöntemleri ve uygulamaları ile eleştirel bir akımdır. Cinsiyet psikolojisini ve psikolojinin cinsiyetini irdeler. Kadınların psikolojide eksik ve yanlı temsil edildiklerine dikkat çeker ve bu durumun değişmesi için mücadele eder. Kabul görmüş kadınlık-erkeklik ve cinsellik normlarını sorgulayarak, bunların farklı bir okumasını yapar, değişik ezilme biçimlerinin sona ermesi için yapılan mücadelelere katkı sunar ve bu yolda kadın ve erkeklerin dayanışmasını önemser. Feminist psikolojik danışma yaklaşımı, psikolojik danışman ile danışan arasındaki güç farklılıklarını minimize eden, geleneksel cinsiyet rolleri kalıp yargılarından uzaklaşan ve bireyin doğrudan kendini gerçekleştirmesini vurgulayan bir psikolojik danışma yaklaşımıdır ( Mowbray, Lanir ve Hulce, 1985; Akt., Kızıldağ, 2020). Feminist terapinin uygulanması ve sonuçları ile ilgili çok az araştırma yapılmıştır. Felsefi temeli ve teknik olarak eklektik olması nedeniyle, feminist terapi kuramını tam olarak neyin oluşturduğu üzerinden taraftarların anlaşmaya varmalarının zor olduğu görülmektedir (Murray, 2006; Akt., Murdock, 2016). Bununla birlikte feminist terapinin birçok psikolojik danışma yaklaşımından farklı özelliklere sahip olduğu ve daha çok sosyal sorunların özellikle kadınlar üzerindeki etkisinden beslenerek geliştiği söylenebilir ( Kızıldağ, 2020). Feminist psikolojik danışmanlar bilinenin aksine sadece kadınlarla değil erkeklerle, gruplarla, ailelerle ve çocuk danışanlarla da çalışırlar (Gladding; 1995, Akt., Kızıldağ, 2020). Bununla birlikte feminist psikolojik danışmanlar cinsiyet temelli problemler, yeme problemleri, boşanma ve çatışma gibi konuları da ele almışlardır (Tzou, Kim ve Waldheim, 2012; Akt., Kızıldağ, 2020). Feminist terapi uygulamacıları gelişmiş benlik algısı, yaşam kalitesi, cinsiyet rolü esnekliği ve sosyal yaşama katılım, baskının fark edilmesi ve sosyalleşme gibi daha az ölçülebilir sonuçlarla çalışmışlardır. Feminist terapi becerileri öğretilebilir ve çoğaltılabilirdir (Cummings, 1999; Akt., Kızıldağ, 2020). Feminist terapi, baskılara karşı duyarlı olma temeline oturtulduğundan, farklı ortamlardan gelen danışanlar için kullanılmasının uygun olacağı düşünülmektedir ( Murdock, 2016).
Özetle bireyleri cinsiyetlerine, ırklarına, dillerine veya dinlerine göre sınıflandırmaya devam ettiğimiz yaşantımızda psikolojik danışma ve psikoterapi yöntemlerinin tamamına bir felsefe olarak feminist terapiyi kazandırmak feminist terapinin hedeflediği toplumsal değişime bizi en doğru şekilde götürecektir (Murdock, 2016).
Kaynakça
Bolak-Boratov, H.(2021). Feminizm ve Psikoloji: Sıkıntılı Bir İlişki. Reflektif Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 143-162.
Kızıldağ, S. (2020). Feminist Terapi. İçinde, Z.Karataş ve Y.Yavuzer (Eds.) Psikolojik Danışma ve Psikoterapi Kuramları (Örnek Uygulamalarla Temel ve Güncel Kuramlar) (ss.583-615). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Murdock, N. (2016). Feminist Terapi. İçinde, (Çev., S. Güçray, F. Akkoyun. (Ed.) Psikolojik Danışma ve Psikoterapi Kuramları (ss.376-404). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Görsel Kaynakça
https://www.uplifers.com/feminist-bakis-acisi-hem-kadinlar-hem-erkekler-icin-gereklidir-feminist-terapi-nedir/ adresinden erişilmiştir.
https://pdrbirimi.com/feminist-terapi/ adresinden erişilmiştir.
ÇAĞRI BAŞ
Psikolojik Danışman
