Yakın zamana kadar baba-bebek ilişkisi ve bu ilişkinin değeri pek fazla önemsenmemişti. Özellikle bebeklerin ilk yıllardaki bakımının anne tarafından yapılması ve annenin zamanının çok büyük bir kısmını bebeğiyle geçirmesi nedeniyle yalnızca anne-bebek bağının önemli olduğu kabul edilmişti. Erken yaştaki çocukların bakımı sadece annenin sorumluluğundaymış gibi algılanmaktaydı. Bu ilişkide baba unutulmakta hatta yok sayılmaktaydı. Ancak bu görüş günümüzde değişim göstermiştir. Baba-bebek arasında bir bağlanma yaşandığını ve babaların da bebeklerin gelişiminde önemli rol oynadıklarını gösteren araştırma bulguları her geçen gün artmaktadır. Fakat bunu tam anlamıyla sağlamak toplumun değer yargılarının ve annelik-babalık rolü tanımlamalarının da değişmesiyle olacaktır. Böylece iyi bir anne ya da babanın olmanın anlamı da değişecektir.
Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF), 74 ayrı ülkede yapmış olduğu araştırmasında baba çocuk arasındaki ilişkiye değinmiştir. Araştırmanın amacı 3-4 yaşlarındaki çocukların babalarıyla oyun oynama ve erken öğrenme faaliyetlerinde bulunup bulunmadıklarının araştırılmasıydı. Araştırma sonucunda ebeveynlik davranışlarının incelendiği kapsamlı bir rapor hazırlandı. 17 Haziran Babalar Günü’nde yayınlanan bu raporda babaların çocuklar üzerindeki etkisine değinildi. Rapora bakıldığında çocukların gelişiminde babaların rolünün sanıldığından çok daha erken yaşta ortaya çıktığı gözlendi. UNICEF babaların çocuklarıyla erken yaşlarda daha fazla zaman harcamaları gerektiğine ve erken yaştaki çocukların sağlıklı gelişimi için babaların yol gösterici olmalarının önemine işaret etti. Babaların çocuklarıyla daha fazla zaman geçirmesinin onların pozitif gelişiminde ve yaşamlarındaki başarıda çok önemli bir etken olduğu saptandı. Erken yaşta babalarıyla daha fazla oyun oynayan, zaman geçiren çocukların diğer çocuklara oranla daha başarılı olduğu ortaya çıktı.
Anne ve baba çocuğun gelişimine farklı şekilde katkı yapmakta ve bu farklılık çocuğa yaşantı zenginliği sunmaktadır. Yapılan diğer araştırmalara göre ebeveynlerin çocuğun hayatına birlikte katılmalarının çocuğa farklı modeller ve daha çok sayıda uyarıcı sağladığı, bunun da çocuğun zihinsel ve sosyal gelişimini olumlu etkilediği ileri sürülmektedir. Babanın çocuğuyla ilgili daha fazla sorumluluk üstlenmesi, karşılıklı etkileşimde bulunması ve çocuğun yaşamına etkin katılan iki kişinin varlığı, çocuğun bağlanacağı ve model alacağı kişi sayısını artırmaktadır. İlgi, sevgi ve bakımın iki taraftan alınması çocuğun sosyal, duygusal ve bilişsel gelişiminde etkili olan kaynakları farklılaştırmaktadır.Araştırmaya göre babaların çocuklarıyla yakından ilgilenmeleri çocukların sağlıklı gelişimi için son derece önemli. Bu nedenle UNICEF yapmış olduğu araştırmasında babalara; çocuklarına kitap okumalarını, hikayeler anlatmalarını, şarkı söylemelerini, dışarıya götürüp onlarla oyunlar oynamalarını, sayı saydırmalarını, çizimler yaptırmalarını, yemeklerini yedirmelerini öneriyor. Baba katılımı, çocuğun bilişsel gelişimini ve problem çözme becerilerini artırmaktadır. Babaların çocukları ile yaşamı etkin bir biçimde paylaşım içinde olmaları, çocuğun analitik becerisini, sözel zekasını ve akademik başarısını olumlu etkileyerek bilişsel gelişimine katkıda bulunmaktadır. Baba çocuğun yaşamına aktif katıldığında, çocukların empati ve bilişsel yetenekleri, iç-denetim odakları, problem becerileri, kendine güvenleri ve psiko-sosyal uyumları artmaktadır.
Rapora göre araştırmanın yapıldığı 74 ayrı ülkede 3-4 yaş arasındaki çocukların gelişiminde yüzde 55 oranında babalarının katkıda bulunmadığı saptandı. Katkıda bulunmamalarının belki de en önemli sebebi çocuk bakımının halen temel olarak annenin görevi olarak görülmesi ve kadınlara özgü bir rol olarak düşünülmesidir. Erkeklerin bu rolü kadınlara özgü olarak algılamaları babalık rolüyle sosyal ve kişisel olarak özdeşleşmelerini güçleştirmektedir.
UNICEF babalara ”Çocuklarınıza rol model olun. Onlar için birer süper babalar olun” çağrısında bulundu ve sosyal medyada çocuklarınıza ‘süper babalar’ olun kampanyası başlattı. Babaları küçük çocuklarının gelişiminde aktif bir rol olmaya davet etti. Kampanyanın amacı çocukların sağlıklı beyin gelişimi için sevgiye, oyuna, korunmaya ve iyi beslenmeye ihtiyaçları olduklarını anlatmak ve tüm bunlar için babaları teşvik etmekti. UNICEF aileleri sosyal medyada Instagram ve Twitter hesaplarında #EarlyMomentsMatter ‘hashtag’ini kullanarak, ‘süper babalar’ olmaya davet etti. Bu çağrıya birçok kişi sosyal medya hesaplarından çocuklarıyla vakit geçirirken fotoğraf paylaşarak cevap verdi. (Bkz: http://superdads.hscampaigns.com/#submissions)
Hazırlanan raporun bölüm sorumlusu UNICEF Veri Araştırma Direktörü Laurence Chandy, babaların bebeklerini ve küçük çocuklarını, sevgi, oyun, koruma, besleme de dahil olmak üzere tüm gelişmeleri için sağlıklı bir biçimde yetişebilmesi için elverişli bir ortamın hazırlanmasını ve bu yönde engeller varsa tüm engellerin kaldırılması gerektiğini belirtti. Chandy, tüm babaların çocuklarının erken gelişimlerini tam olarak desteklemek için ihtiyaç duyduğu zamana, kaynaklara ve bilgiye sahip olmaları gerektiğini, babaların erken yaşlarda çocuklarıyla daha fazla ilgilenmelerini sağlamamız gerektiğine vurgu yaptı.
Sonuç olarak babalık rolünü, sadece çocuğun ekonomik ihtiyaçlarını karşılamak ve onu disipline etmek olarak algılamayan, aynı zamanda çocuğuyla yakından ilgilenmek, onun bakımına ortak olmak olarak gören baba çocuğunun hayatına daha etkin katılmış olur. Çocuğu doğduğu andan itibaren onunla ilgilenen baba, çocuğuyla yaşamı yakından paylaşır ve sağlıklı bir şekilde gelişmesine yardımcı olur. Gördüğümüz gibi “Süper Baba” olmanın doğaüstü güçlerle bir ilgisi yok. Çocuğunuza ayıracağınız küçük vakitlerle, oynayacağınız oyunlarla, ilginizle ve içtenliğinizle zaten “Süper Baba” olursunuz.
Yararlanılan Kaynaklar:
Anlıak, Ş. (2004). Okulöncesi dönemde çocuğun yaşamında baba ve erkek öğretmenin rolü ve önemi. Ege Eğitim Dergisi, 5(1).
Kamiloğlu, C. (2017, 18 Haziran). Çocuklarınıza süper baba olun. Amerikanın Sesi. Erişim adresi: https://www.amerikaninsesi.com/
Kuzucu, Y. (2016). Değişen babalık rolü ve çocuk gelişimine etkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(35).
Hazırlayan:
Büşra Akçay
Üsküdar Üniversitesi
