Ülkemizde yazılan kitaplar ve verilen eğitimlerle yer eden “Mindfulness” kavramı, Türkçeleştirilmiş haliyle “Bilinçli Farkındalık” olarak anılmaktadır. Bilinçli farkındalık teriminin kökeni 2500 yıl öncesinin Budist psikoloji dili olan Pali dilindeki Sati kelimesidir. Sati hatırlama, farkındalık ve dikkat anlamlarına gelir (akt. Ülev, 2014). Temelinde Budist felsefeye dayanmakla birlikte, içerisine bilimsel araştırmalardan alınan destekleyici sonuçlarla ve bunun yanısıra dünyada ve ülkemizde verilen eğitimlerin sonucunda alınan etkili sonuçlarla bilimsel anlamda desteklenen bir kavram haline gelmiştir. Günümüzde Mindfulness klinik alanlarda sıkça kullanılmaktadır. Daha çok şimdi ve burada odaklı deneyimlerle ilerleyen Mindfulness eğitimleri günlük hayatta kullanılabilecek becerileri kazandırmayı içermektedir. Mindfulness , şimdiki an içerisinde gerçekleşenlere dikkat etmeyi, bu dikkatin niteliğini fark etmeyi ve tüm bu fark edilenleri acele ile yargılamaksızın kabul etmeyi içerir. İçerdiği terimlerle anlaşılması kolay gibi görülmekle birlikte, içerdiği becerileri edinmek için kişisel ve sosyal olarak çaba gerektiren bir süreçtir.
Mindfulness farkındalığa vurgu yapmakla birlikte, farkındalığın olumlu sonuçlar getirebileceği gibi olumsuz sonuçlar getirebileceğini de vurgulamaktadır. Bu farkındalık sürecini daha iyi kontrol edebilmek için; anı duyumsayarak, bilinçli bir farkındalık kazanmanın önemli olduğu düşüncesini bireylere kazandırmak amaçlanmaktadır.(Atalay, 2018) Mindfulness becerilerini kullanıyor olmak, günümüzde “Mindful olmak” olarak anılmaktadır. Mindful olmak, ele alınan durumların kendimize şefkat göstererek, durumun getirdiklerini kabul ederek, sabırla ele alınmasını, durumun şimdi ve burada yaşanarak doğru bir şekilde yorumlanması içermektedir. Yaşadığımız anıları göz ardı ediyormuş gibi gözükmekle birlikte, Mindfulness anıları kabullenerek dikkati şu andaki deneyimlere yeniden yönlendirmeyi öğretmeyi amaçlamaktadır.(Özyeşil, 2011).
Mindfulness üzerine bilimsel olarak birçok araştırma üreten ve Mindfulness kavramının günümüzde tam olarak anlaşılmasında etkililiği yüksek olan Germer’e (akt. Ülev, 2014) göre bilinçli farkındalık, mindful olunan durumların ortak özellikleri vardır:
- Kavramsal değildir. Düşünce süreçlerimizdeki yorumlar olmadan farkında olmaktır
- Ana odaklıdır. Bilinçli farkındalık daima şu andadır. Deneyimlerimiz hakkındaki düşüncelerimiz şu andan kopuktur.
- Yargılayıcı değildir. Eğer deneyimlerimizin olduğundan farklı olmasını istiyorsak bilinçli farkındalık rahat bir şekilde oluşmaz.
- Amaçlıdır. Bilinçli farkındalık daima dikkati bir yere yönlendirmeye dair bir amaç içerir. Dikkati tekrar şimdiki ana çevirmek, zaman içinde bilinçli farkındalığı sürekli hale getirir.
- Katılımcı gözlemini gerektirir. Bilinçli farkındalık şahitliktir. Beden ve zihni daha yakından deneyimlemektir.
- Sözel değildir. Bilinçli farkındalık kelimelerin egemenliği altında değildir. Çünkü kelimeler zihinde doğmadan önce bilinçli farkındalık oluşur.
- Keşfe dayalıdır. Daima algının, algılanması daha güç olan seviyelerini keşfetmektir.
- Özgürleştiricidir. Bilinçli farkındalığın her anı şartlanılan acıdan özgürleşmeyi sağlar.
Kendi kendimize yardım etmeyi öğreten, destekleyen Mindfulness zihinsel ve fiziksel birçok tedavide günümüzde kullanılmaktadır. Çoğunlukla grupla birlikte çalışmalar da desteklenmektedir. Bu gruplara örnek olarak: kanser hastaları, kronik ağrısı olanlar, tükenmişlik sendromu yaşayanlar, öncesinde depresyon geçirmiş stabil durumdaki hastalar, bağımlılar, öğrenme güçlüğü çeken çocuklar, otistik çocuklar verilebilmektedir. Hastanelerde, okullarda, işyerlerinde günlük yaşamın bir parçası olan çoğu yerde kullanılmaya başlanan ve gittikçe yaygınlaşan Mindfulness, yapılan programlardan elde edilen sonuçlar sonucu büyük umutlar vaat etmektedir.
EK OLARAK
Türkiyede Minfulness üzerine çalışmalar yapan, eğitimler veren, konuşmalar düzenleyen Doç. Dr. Zümre Atalay’ın, kurucusu olduğu Mindfulness Institute ülkemizde “Bilinçli Farkındalık” kavramının yer etmesinde etkili olan kuruluşlardandır. Eğitimler hakkında bilgi almak ve Mindfulness kavramı hakkında daha çok bilgi edinmek için Minfulness Institute internet sitesine bakabilirsiniz. (mindfulnessinstitute.com.tr)
KONU HAKKINDA ÖNERDİĞİM TÜRKÇE KİTAPLAR
- Öz şefkat ve farkındalık ve Mindfulness: Şimdi ve Burada (Zümre Atalay)
- Özyeşil, Z. (2011) Öz-anlayış ve Bilinçli farkındalık, maya akademi yayınevi.
- Kabat-Zinn, J. (2009) Neredeysen Orada Ol: Şimdide kalmanın yolları. Kuraldışı Yayıncılık.
- Hanh, T. N. (2002) Buda’nın Öğretisi. Okyanus Yayıncılık.
- Çarmıklı, Z. (2018) Pembe Fili Düşünme. İnkılap Yayınevi
Abdullah KARACA
Psikolojik Danışman
KAYNAKÇA
Atalay, Z. (2018). Mindfulness: Şimdi ve Burada Bilinçli Farkındalık. İstanbul: Psikonet Yayınevi.
Germer, C. (2004). What is mindfulness? Insight Journal, 22, 24- 29.
Özyeşil, Z. (2011). Öz- Anlayış ve Bilinçli Farkındalık (1. basım). Ankara: Maya Akademi Yayınevi.
Ülev, E. (2014). Üniversite öğrencilerinde bilinçli farkındalık düzeyi ile stresle başa çıkma tarzının depresyon, kaygı ve stres belirtileriyle ilişkisi. (Yüksek lisans tezi). YÖK TEZ veri tabanından erişildi (Tez no: 365039).
[OU1]Erişim adresi verilmeli. YÖK TEZ den alındıysa kayıt numarası verilmeli.
